وقتی سلول های سرطان از محل اولیه خودبه مغز منتقل شوند، متاستاز مغزی رخ داده است. متاستاز مغزی شاید در ابتدا ترسناک بنظر برسد ولی با ارتباط با ما نگران نباشید.

متاستاز مغزی چیست | درمان+ تشخیص متاستاز مغزی

متاستاز مغزی چیست؟

زمانی که سلول‌های سرطانی‌از محل اولیه خودبه مغز منتقل شوند، متاستاز مغزی رخ داده است. هر سلول سرطانی درهر جایی ازبدن می تواندبه مغز منتقل شود اما بیشتر سلول‌های سرطانی ریه، پستان، روده ی بزرگ، کلیه و ملانوم به مغز متاستاز می دهند (منتشر می شوند).

 متاستاز مغزی یا تومورهای ثانویه در10 تا 30 درصداز افراد بزرگسال مبتلا به‌سرطان اتفاق می افتد. رشد تومورهای متاستاتیک درمغز، بافت‌های اطراف مغزی را تحت فشار قرار و عملکرد آن‌را تغییر داده ودر نهایت باعث بروز علائم و نشانه هایی می شود.
درمان متاستاز مغزی، جراحی، پرتو درمانی و یاهر دوی آن ها می باشد.در بعضی موارد شیمی درمانی و ایمونوتراپی می تواند باعث کاهش علائم ناشی‌از بیماری شود.

علائم متاستاز مغزی

علائم تومور مغز به‌اندازه، تعداد، محل قرار گیری و سرعت رشد آنها بستگی دارد.

علائم و نشانه‌های متاستاز مغز عبارتند از:

• سردرد، بعضی مواقع‌به همراه استفراغ یا حالت تهوع
• مشکلات ذهنی، مانند اختلال حافظه

• تشنج
• سرگیجه

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر تداوم علائم و نشانه ها نگران کننده بود بایدبه پزشک مراجعه نمود.در صورت داشتن سابقه ابتلابه سرطان، باید این موضوع‌به پزشک اطلاع داده شود.

علل متاستاز مغزی

زمانی که سلولهای سرطانی‌از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی،از محل اولیه تومور حرکت کرده وبه مغز می رسند ودر آن جا تکثیر می شوند، متاستاز مغزی رخ می دهد. سرطان‌های متاستاتیکی که منتشر شده اند با توجه‌به محل اولیه تومور نامگذاری می شوند.به عنوان مثال، سرطانی که‌از پستان‌به مغز گسترش می یابد سرطان‌متاستاتیک پستان نامیده می شود وسرطان مغز نمی باشد.

نظریه‌های متعددی برای عوامل و چرایی انتقال سلول‌های سرطانی‌از بافت‌های دیگربه مغز وجود دارد. متاستاز مغزی ناشی‌از سرطان‌ریه نسبت‌به سرطان‌پستان زودتر مشخص می شود.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

هر نوع سرطانی می تواندبه مغزی منتشر شود، اما ابتلابه یکی‌از سرطان‌های زیر فردرا بیشتردر معرض خطر متاستازهای مغزی قرار می دهد:
• سرطان‌ریه
• سرطان‌پستان

• سرطان‌کولون (روده بزرگ)
• سرطان‌کلیه
• ملانوم

تشخیص متاستاز مغزی

اگرپزشک به متاستاز مغزی مشکوک شود، انجام آزمایش و تست هایی‌ مثل غربالگری سرطان را تجویز می کند.
• معاینه عصبی. معاینه عصبی شامل ارزیابی قدرت بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی اندام‌های بدن، قدرت و واکنش می باشد. اختلال دریک یا چند ناحیه می تواند نشان دهنده تومور مغزی باشد.
• آزمایش‌های تصویربرداری. معمولاًاز ام آر آی برای تشخیص متاستاز مغزی استفاده می شود. درطول انجام آن ممکن است ماده ای رنگی ازطریق ورید بازو تزریق شود.

برخی ازانواع تخصصی اسکن ام آر آی‌در ارزیابی تومور و درمان مخصوص آن‌به پزشک کمک می کند.

سایر آزمایش‌های تصویربرداری شامل سی تی اسکن (CT Scan) و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET Scan) می باشند.به عنوان مثال، اگر منشأ تومور اصلی ایجاد کننده متاستازهای مغزی مشخص نباشد، ممکن است برای بررسی احتمال سرطان‌ریه، سی تی اسکن ناحیه قفسه سینه تجویز شود.
• نمونه برداری‌از بافت غیر طبیعی (بیوپسی). بیوپسی‌را می توان درحین جراحی تومور یا با استفاده ازسوزن انجام داد.

پس ازآن، برای بررسی سرطانی یا غیر سرطانی بودن تومور و متاستاتیک یا اولیه بودن سلول‌های سرطانی، نمونه بیوپسی زیر میکروسکوپ بررسی می شود. این اطلاعات برای تشخیص، پیش آگهی بیماری و تنظیم برنامه درمان بسیار کمک کننده می باشند.

درمان متاستاز مغزی

تشخیص‌به موقع بیماری باعث می شود درمان به‌خوبی روی آن اثر می کند. این روش‌های درمانی می توانند باعث کاهش شدت علائم، کند شدن رشد تومور و افزایش طول عمر شود.
روش‌های درمانی برای افراد مبتلا عبارت است از: دارو درمانی، جراحی، رادیوسرجری استرئوتاتیک، پرتودرمانی کل مغز یا ترکیبی‌از همه آن ها. گاهی شیمی درمانی و ایمونوتراپی نیز می توانند کمک کننده باشند. ممکن است، پس‌از درمان بیماری مجدداً عود کند.
بهترین روش درمان به‌اندازه، تعداد و محل تومورها و همچنین علائم و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. باید با پزشک درمورد اهداف درمان صحبت کرد.

دارو

می توان برای کاهش تورم دراطراف تومورها و کاهش علائم و نشانه‌های عصبی،از دوزهای بالای کورتیکواستروئید استفاده کرد.

عمل جراحی

اگر جراحی‌به عنوان گزینه ای مطرح باشد و متاستازهای مغزی در‌قسمت‌های قابل دسترسی باشند، جراحی انجام می شود. حتی برداشتن بخشی‌از تومور می تواندبه کاهش علائم و نشانه ها کمک کند.
جراحی برای برداشتن متاستازهای مغزی، می تواند خطراتی مانند نقص عصبی، عفونت و خونریزی رابه همراه داشته باشد. سایر خطرات‌به قسمت درگیر مغز بستگی دارد.به عنوان مثال، جراحی بر روی یک تومور درنزدیکی اعصاب چشم، می تواند باعث کاهش خطر بینایی باشد.

پرتو درمانی

در این روش‌از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای‌از بین بردن سلول های آلوده به‌سرطان استفاده می شود.در درمان متاستازهای مغزی، یک یا هر دو روش پرتودرمانی زیر می تواند مناسب باشد:
• پرتو درمانی کل مغزی  . دراین روش‌به منظوراز بین بردن سلولهای سرطانی، پرتوبه طور کامل‌به مغز تابانیده می شود. دراین روش معمولاً طی دو تا سه هفته 10 تا 15 جلسه درمان انجام می شود.
عوارض جانبی آن می تواندبه صورت خستگی، حالت تهوع و ریزش مو بروز کند. تابش درطولانی مدت و کامل به مغزی با کاهش هوش شناختی همراه می باشد.

• رادیوسرجری استرئوتاکتیک (SRS):  درSRS،از آن جا که هر پرتوی‌از تابش آن‌به تنهایی قدرت ندارد ، چند دسته ازاین پرتو هابه یک نقطه ی متمرکز برای‌از بین بردن سلول‌های تومور مغز استفاده می شود.این روش یک درمان حساب می شود ودر مدت یک جلسه کامل انجام می شود و شما بعداز آن می توانیدبه منزل بر گردید .
عوارض جانبی ممکن است شامل حالت تهوع ، سردرد ، تشنج و یا سرگیجه باشد. خطر کاهش حافظه ی طولانی مدت پس‌از انجام این شیوه کمتراز تابش کامل‌به مغز می باشد.
در سال‌های اخیر ، پزشکان و محققان‌در زمینه ی تابش کامل پرتوی‌به مغز ، جراحی رادیو استاتیک و نحوه تأثیر این دو روش بر بهبودی فرد وکیفیت زندگی ، پیشرفت چشمگیری داشته اند.در مورد انتخاب نوع پرتودرمانی ، شما و پزشک بسیاری‌از عوامل راکه، شامل روشهای درمانی و احتمال اوج گیری سرطان‌بعداز درمان هست راباید درنظر بگیرید .

مراقبت و توانبخشی پس از درمان

از آنجا که تومورهای مغز می توانند در‌قسمت هایی‌از مغز که مهارت‌های حرکتی ، گفتاری ، بینایی و تفکررا کنترل می کنند ، ایجاد شوند توان بخشی می تواند برای بهبودی ضروری باشد. پزشک شمارا برای بهبودی‌به موارد زیر ارجاع دهد:
• فیزیوتراپی می تواندبه شمادر بازگشت مهارت‌های حرکتی و قدرت عضلانی ، کمک کند.
• کاردرمانی می تواندبه شما کمک کند تا بعداز درمان تومور مغزی یا بیماری دیگری‌به فعالیت‌های روزمره ی خود مانند کار برگردید.
• اگر درگفتار خود بعداز درمان مشکل دارید گفتاردرمانی می تواندبه شما کمک کند.

مراقبت های حمایتی

مراقبت حمایتی ، نوعی مراقبت می باشد که باعث تسکین درد و علائم ناشی‌از بیماری می شود. متخصصان چنین اقداماتی رابرای شما ، قرار می دهند تا مکملی بر سایر روشهای درمانی باشد.
مراقبت‌های حمایتی توسط متخصصان ، روانشناسی ، مراقبت‌های معنوی و کارهای اجتماعی انجام می شود. این تیم برای بهبودی کیفیت زندگی افراد مبتلا و خانواده هایشان تلاش می کند.

درمان های جایگزین

هیچ روش جایگزین برای درمان این بیماری هنوزبه اثبات نرسیده است. اما داروهای مکمل و دارویی جایگزین می توانندبه شما کمک کند تا باعوارض جانبی درمانی که انجام می دهید کنار بیایید.با پزشک خود درمورد راهکارهای درمانی خود مشورت کنید. نمونه هایی ازاین راهکارهای مکمل شامل موارد زیر می باشد:
• انجام ورزش‌های ملایم: با هماهنگی با پزشک ، چند بار درهفته با ورزش ملایم شروع کنید و درصورت احساس بهبودی،چند مرتبه‌به آن اضافه کنید. پیاده روی ، یوگا یا تای چی نیز می تواند شامل این ورزشها باشد.
• کنترل کردن استرس:در زندگی روزمره خود استرس راکاهش دهید. تکنیک‌های کاهش استرس مانند شل شدن عضلات و مدیتیشن را نیزمی توانید امتحان کنید.

راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری

مقابله با متاستاز مغزی بیش‌از تحمل علائم شما نیاز دارد. همچنین فرد باید با خبر گسترش سرطانش و متاستاز آن‌به مغز مقابله کند.
درمان‌سرطان پیشرفته می تواند بسیار سخت باشد. افراد مبتلابه یک متاستاز مغزی که تحت درمان موثر قرار می گیرند شانس بیشتری نسبت‌به افراد با تومورهای متاستاتیک متعدد برای زنده ماندن طولانی مدت دارند. پزشک درتلاش می باشد تا درد شمارا کاهش دهد تا بتوانید عملکرد و فعالیت‌های خودرا حفط کنید وبه فعالیتهای روزمره خود ادامه دهید. هر فرد روش مخصوص برای تشخیص و درمان‌سرطان دارد. تا زمانی که‌به نتیجه مطلوب خود نرسید ، سعی کنید موارد زیررا انجام دهید:
• به اندازه کافی درباره بیماری اطلاعات کسب کنید تا بتوانید برای درمان خود تصمیم گیری کنید: درمورد بیماری ، روش‌های درمان و منابع معتبر اطلاعات‌از این بیماری،از پزشک خود سوال بپرسید. اگربه تنهایی درحال بررسی و کسب اطلاعات‌از بیماری خود هستید ، موسسه ملی سرطانو انجمن‌سرطان آمریکا مکان‌های مناسبی برای این کار می باشد.
• ازمحدودیت هایی که‌در رانندگی برای شما وجوددارد ، آگاهی پیدا کنید: با پزشک خود درمورد اینکه آیا رانندگی برای شما مشکلی ندارد ، صحبت کنید. تصمیم شما می تواند بستگی‌به آزمایش عصبی و واکنش داشته باشد.
• احساسات خود‌را بیان کنید: فعالیتی‌را انجام دهید که‌به شما امکان می دهد درباره احساسات خود بنویسید یا درباره آنها بحث کنید ، مانند نوشتن دریک مجله ، صحبت با یک دوست یا مشاور یا شرکت دریک گروه پشتیبانی. برای پیدا گروه‌های حمایتی‌از سرطان‌در محل زندگی خود ، با انجمن‌سرطان آمریکا تماس بگیرید.
• با بیماری خود مقابله کنید: اگر درمان ، بیماری شمارا کنترل نکند، بهتر است‌به پزشک خود برای راهکار دیگری برای ادامه ی زندگی مراجعه کنید.مقابله با این شرایط کار بسیار سختی است اما با داشتن ایمان قوی و توکل بر خدا این روندبه راحتی طی می شود.
برخی دیگر ازافراد که چنین بیماریها را‌که زندگی فردرا تهدید می کند ، درک می کنند شامل ، مددکار اجتماعی پزشکی ، روانشناس یا روحانی ، می باشند. بسیاری‌از افراد نیز با نوشتن خواسته ها و گفتگو درمورد آنها ، با اطرافیانشان، اقداماتی‌را برای آنكه خواسته های پایان زندگی آنها شناخته شوند و مورد احترام قرار گیرند ، انجام می دهند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر علائم و نشانه های بیماری شما را نگران می کندبه پزشک عمومی خود مراجعه کنید . اگر درگذشته دچارسرطان بوده اید، سابقه ی درمانی خود رابه پزشک خود بگویید. درصورت تشخیص متاستاز مغزی ،به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده می شوید. بسته‌به شدت علائم ، ممکن است لازم باشد به‌یک انکولوژیست پرتوی یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید.

راهکار پیشنهادی در متاستاز مغزی

• ازهرگونه محدودیتی که باید قبل‌از قرار ملاقات انجام دهید ، آگاه باشید.در زمان تعیین وقت ، حتماً سوال کنید که آیا کاری لازم هست که‌از قبل انجام دهید ، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
• علائمی را‌که تجربه کرده اید و تمامی موارداز جمله مدت زمان علائم و عوامل موثر و مضر رابه پزشک بگویید.
• اطلاعات شخصی تان‌را مطرح کنید ،از جمله استرسهای یا تغییرات اخیر زندگی.
• تمام داروها ، ویتامین ها یا مکمل هایی را‌که مصرف می کنید و مقدار آنها را، بنویسید.
• یکی‌از اعضای خانواده یا دوستان خود رابا خود ببرید. گاهی اوقات ممکن است‌به خاطر سپردن تمام اطلاعات داده شده‌در هنگام قرار ملاقات سخت باشد. شخصی که شمارا همراهی می کند می تواند مواردی راکه فراموش کرده اید رابه یادتان بیاورد.
• سوالاتی راکه می خواهید ازپزشک بپرسید ، لیست کنید. می توانید لیستی ازسوالاتی که‌از پزشک دارید تهیه کنید واز زمان خود استفاده کنید.