سونوگرافی | انواع سونوگرافی | مرکز سونوگرافی - کلینیک آروین

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی یک روش پزشکی تشخیصی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر قابل روئیت از اندام ها، بافت ها یا جریان خون در داخل بدن استفاده می کند. این نوع روش اغلب به عنوان سونوگرافی یا تصویربرداری شناخته می شود. برای تشخیص انواع مختلف بیماری ها و یا دردوران بارداری استفاده میشود.

تصویر بدست آمده سونوگرافی سایز، شکل و محل قرارگیری اندام های داخلی بدن یا بیماری را نشان میدهد. هرچه توده و یا مشکل بزرگتر باشد نیازمند اشعه قدرتمندتری در تصویربرداری هستیم تا تصویری شفاف تر جهت تشخیص بهتر داشته باشیم.

سونوگرافی به چه علت انجام میشود؟

با توجه به اهداف متفاوتی انجام میگیرد. روش تصویربرداری مشکلات داخلی بدن را بدون کوچکترین برشی مشخص میکند. با استفاده از سونوگرافی میتوان مشکلات زیر را براحتی تشخیص داد:

• سنگ کلیه
• سنگ کیسه صفرا
• بیماری های کبدی
• آنوریسم آئورت
• اندام های سرطانی

و همچنین برای مشاهده تغییرات جنین، جایگاه وی در رحم مادر و سن جنین استفاده میشود.

میتوان از این روش برای تشخیص برخی از شرایط پزشکی مانند موارد زیر نیز استفاده میشود:

• چک کردن وجود توده در بیضه
• غدد سینه
• کیست تخمدان
• بیماری استخوانی
• فیبر تخمدان
• آپاندیسیت
• دوران بارداری
• خونریزی داخل جمجمه

امواج صوتی همچنین تصاویری از جریان خون یا مایعات داخل بدن تولید می کنند که درآن تصویر جهت جریان خون را نشان می دهد. عبور امواج فراصوت از بافت ها و اندام های بسیار متراکم و سخت پر از گاز غیرممکن است.

برای تشخیص اختلالات و بیماری های مختلف در کودکان نیز استفاده می شود. از سونوگرافی برای بررسی علائم آپاندیسیت با معاینه دستگاه گوارش استفاده می شود.

فواید استفاده از سونوگرافی

• فرکانس های حاصل از تصویبرداری فراتر از حد شنوایی انسان میباشند و به هیچ وجه باعث آزار بیماران نمیشود.
• کاملا بدون درد میباشد و بدون تزریق و یا جراحی انجام میشود.
• بیماران درمعرض تشعشعات یونیزان قرار نمی گیرند و بهمین علت روشی ایمن تر از روش های تشخیصی دیگرمانند اشعه ایکس و سی تی اسکن می باشد. در واقع، هیچ اثر مضر شناخته شده ای درصورت استفاده وجود ندارد.
• تصاویری از توده های نرم را ارائه میدهد که در دیگر روش های تصویربرداری مشخص نمیشوند.
• هزینه بسیار کمتر از دیگر موارد است.
• قابلیت تشخیص بالایی دارد.

چرا سونوگرافی انجام میشود؟

بیشتر افراد فکر میکند که تنها برای تشخیص سن و جنسیت جنین در بارداری استفاده میشود. اما این تست کاربردهایی بسیار فراتر ازتشخیص جنین را داراست.

درصورت وجود درد، تورم و دیگر عوامل ممکن است پزشک شما برایتان انجام سونو را تجویز کند تا به وجود یا عدم وجود بیماریتان پی ببرد. انجام تصویربرداری میتواند وجود بیماری در موارد زیر را نشان دهد:

• مثانه
• مغز (در نوزادان)
• چشم ها
• كيسه صفرا
• کلیه ها
• کبد
• تخمدان ها
• پانکراس
• طحال
• تیروئید
• بیضه ها
• رحم
• رگ های خونی

سونوگرافی بهترین روش برای هدایت جراح در جراحی درست مانند نمونه برداری بیوپسی است.

انواع سونوگرافی

همانطورکه گفته شد دارای کاربرد های متفاوتی میباشد که در این قسمت بصورت جداگانه به توضیح هر یک پرداخته ایم.

• سونوگرافی تشخیص قلب و عروق (کاردیو)

تصویربرداری قلب که اکوکاردیوگراف نیز نامیده می شوند، در تشخیص مشکلات قلب به پزشکان کمک میکند. این تجهیزات از تصاویر دو بعدی و سه بعدی قلب و حفره های آن استفاده می کند. پزشکان با توجه به ساختار قلب و جریان خون میتوانند متوجه وجود انسداد یا زوال درعضله قلب شوند تا به درمان آن بپردازند. تصاویر دریافتی به پزشکان کمک می کند تا درمان، جراحی یا تغییر شیوه زندگی را برای جلوگیری از آسیب بیشتر به قلب تجویز کنند.

• سونوگرافی نوروسونولوژی

سونوگرافی نورسونولوژی یک نوع بسیار تخصصی از انواع سونوگرافی است که از دستگاهی متفاوت از تصویربرداری اولتراسوند یا معمولی استفاده می کند. نورسونولوژی که تصویربرداری عصبی نیز نام دارد، از انواع فرکانس های پرتو تخصصی داپلر ترانس کرانیال (TCD) استفاده می‌کند که بر خلاف دستگاه‌های سنتی زنان و زایمان و شکم است. دستگاه TCD جریان خون را در عروق موجود در مغز کنترل و اندازه گیری می کند.

برخی از نورسونولوژیستها متخصص تصویربرداری از مغز نوزادان هستند و به پزشک برای بررسی وجود اختلالات عصبی در بیماران کمک خواهد کرد. بطور کلی، تصویربرداری نوزادان بر روی نوزادان نارس، آنهایی که ممکن است دارای بیماری خاصی باشند و نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری از خود مراقبت نکرده اند، استفاده می شود. تصاویر حاصل از سونوگرافی شامل موارد زیر است:

• فلج مغزی
• اسپینا بیفیدا
• سندرم داون
• آنسفالیت

نوروسونولوژی علاوه بر تصویربرداری از مغزشامل تصویربرداری از ستون فقرات و سیستم عصبی میباشد.بیماری بوجود آمده ممکن است شامل موارد زیر باشد که با انجام این تصویر برداری میتوان قبل از تولد نوزاد متوجه آن شد:

• سکته
• آنوریسم
• بیماری آلزایمر
• تومور مغزی
• صرع
• بیماری پارکینسون
• تنگی کانال نخاع
• اسکلروزچندگانه
• فلج
• میلیت

• سونوگرافی شکم

یک متخصص سونوگرافی شکم از اندامهای داخلی شکم تصویربرداری میکند. برای متخصص تصویربرداری شکم حائز اهمیت است که بتواند ناحیه شکم و اندامهای داخلی بدن را بطور کامل مورد آزمایش و بازدید قرار دهد. به دنبال ناهنجاری، تومور، سنگ و آسیب بافتی در اندام های زیر است:

• کیسه صفرا. تصویربرداری شکم میتواند وجود سنگ کیسه صفرا را مشخص کند و آنرا درمان کند تجمع سنگ در صفرا باعث درد و التهاب دراین ناحیه خواهد شد و نیاز به درمان فوری دارد.
• کلیه ها. میتواند باعث تشخیص کیسه صفرا بشود. که توسط تمجع مواد پروتئینی و معدنی در ادرار میشود و اغلب بسیار دردناک است.
• کبد. تصویربرداری باعث تشخیص آسیب بافتی در کبد و سایر بیماری های کبدی میشود.
• طحال. تصویربرداری نشان دهنده ایرادات غیرعادی، بزرگ شدن و یا اسیب به طحال است.
• پانکراس. تصویربرداری طخال نشان دهنده وجود تومور و یا آسیب دیدگی طحال است.
• آئورت شکمی. آئورت یکی از رگ های خونی اصلی است که خون را به بدن می رساند و ازاین طریق، پزشک می تواند هر نقطه برآمده یا ضعیفی را در داخل آئورت تشخیص دهد که ممکن است برای بیمار عوارض ایجاد کند.

پزشک با نگاه کردن به تصویر بدست آمده میتواند بیماری را تشخیص دهد و شروع به درمان کند.

• سونوگرافی سینه

متخصص تصویربرداری سینه تنها در تصویربرداری از پستان تخصص دارد. روش تصویربرداری سینه معمولا به عنوان ماموگرافی یا معاینه بالینی انجام میشود. سرطان سینه قابل تشخیص نیست اما با انجام آن میتوان به وجود موارد مشکوک پی برد. برخی ازمواردی که پزشکان بدنبال آن هستند عبارتند از:

• وجود توده
• کیست
• تومورها

بدنبال وجود توده و یا بافت های غیرعادی میباشد. علاوه بر این، تکنسین ها میتوانند از تصویربرداری برای کمک به جراح برای برداشت کیست و یا توده سینه استفاده کنند.

• سونوگرافی زنان زایمان

متخصص زنان زایمان در تصویربرداری از جنین در دوران بارداری مهارت دارد. آنها به دنبال رشد و تکامل طبیعی و همچنین هرگونه ناهنجاری یا عوارض بارداری هستند. نقش تصویربرداری کمک به اطمینان از سلامت جنین و مادر است. تکنسین وضعیت جنین درحال رشد را بررسی میکند. سونو زنان زایمان رایجترین نوع میباشد.

• سونوگرافی عضلات اسکلتی

با تصویربرداری ازماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها، اعصاب و مفاصل در سراسر بدن انجام میشود. این تصاویر هنگام جستجوی مشکلات مفصلی و همچنین آسیب بافت نرم مفید هستند. پزشک از تصاویر برای جستجوی آسیب هایی مانند موارد زیر استفاده می کند:

• رگ به رگ شدن
• فشار
• پارگی
• گره عصبی ( برای سندرم تونل کارپال و نوروما)
• آرتروز
• کیست
• فتق
• التهابات عضلانی
• دیگر شرایط حاد عضلات

• سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر یک روش بدون عارضه است که می تواند با تخمین زدن جریان خون ازطریق رگ های خونی با تابش امواج صوتی با فرکانس بالا از گلبول های قرمز در گردش استفاده شود.  یک سونو معمولی تنها میتواند تصاویری ساده را نشان دهد اما سونو داپلر میتواند جریان خون را نیز نشان دهد.

سونو داپلر ممکن است در تشخیص بیماری های مربوز به موارد زیر کمک کننده باشد:

• لخته خون
• نارسایی وریدی
• نقص دریچه قلب و بیماری های مادرزادی قلبی
• انسداد شریانی
• کاهش گردش خون در پاها ( بیماری شریان محیطی)
• برآمدگی عروق (آنوریسم)
• باریک شدن شریان گردن ( تنگی شرایط کاروتید)

انواع مختلف سونوگرافی داپلر عبارتند از:

داپلر رنگی: این نوع از داپلر از نوعی کامپیوتر برای تغییر رنگ امواج صوتی به رنگ های مختلف استفاده میکنند. هر رنگ سرعت و جهت جریان خون را در یک زمان خاص نشان میدهد.

داپلر قدرتی: نوع جدیدی از داپلر رنگی میباشد. و میتواند جزئیات بیشتری از خون را نسبت به داپلر رنگی نشان دهد.

داپلر طیفی: این آزمایش بجای تصاویر رنگی، اطلاعات جریان خون را بر روی یک نمودار نشان می دهد. و میتواند میزان انسداد رگ های خونی را نشان دهد.

داپلر مضاعف: این روش برای تصویربرداری استاندار از رگ های خونی و اندامها استفاده میشود. سپس کامپیوتر تصویر را به نمودار تبدیل میکند و این نوع به عنوان سونو داپلر شناخته میشود.

امواج متناوب داپلر: این روش امواج بطور متناوب فرستاده میشوند و سپس دریافت میشوند. و تصویر دقیقتری از حرکات خون در رگ ها ارائه میدهد.

• سونوگرافی غده تیروئید

سونوگرافی غده تیروئید نوعی روش تصویر برداری است که برای بررسی کارکرد غده تیروئید (بسیاری قعالیت های بدن و سوخت و ساز بدن را به عهده دارد) انجام میگیرد. این روش نیز کاملا بدون درد میباشد و با استفاده از امواج این غده تصویربرداری میشود.

سونو غده تیروئید بیشتر در جهت تشخیص گره های تیروئیدی و درمان آن انجام میگیرد.

• سونوگرافی کبد

این روش میتواند به بررسی وجود کبد چرب، انواع بیماری کبد و بررسی وجود ضایعات کبدی کمک کند. اما بسیاری از عوامل دیگر نیز میتوانند بر تشخیص بیماریتان تاثیر گزار باشند. اگر اکبد چرب درمان نشود، می تواند منجر به فیبروز کبدی شود که باعث کاهش جریان خون در سراسر کبد و ایجاد ضایعات و آسیب بافتی می شود. بدون درمان کبد، فیبروز کبدی ممکن است منجر به سیروز، نارسایی کبد و سرطان کبد شود.

• سونوگرافی کیسه صفرا

کیسه صفرا در زیر کبد و در سمت راست شکم قرار دارد. کیسه صفرا ازاین جهت انجام میشود که مشکلات& ضایعات و التهابات موجود در صفرا را تشخیص دهد. اما این روش بیشتر برای تشخیص سنگ صفرا انجام میگیرد.

• سونوگرافی شکم

سونوگرافی شکم یک نوع دیگر تصویربرداری است که برای بررسی اندام ها و ساختارهای داخل شکم استفاده میشود. تصویربرداری شامل سونوکبد، کیسه صفرا، پانکراس، مجاری صفراوی، طحال و آئورت شکمی است. فناوری اولتراسوند امکان تجسم سریع اندام ها و ساختارهای شکمی را از خارج بدن فراهم می کند.

• سونوگرافی کلیه

ممکن است برای بررسی سایز، جایگاه و شکل کلیه بکار گرفته شود. ازنظر درمانی نیز برای تشخیص کیست، تومور، آبسه، انسداد، جمع آوری مایعات و عفونت در داخل یا اطراف کلیه ها مورد استفاده قرار میگیرد.

• سونوگرافی رکتال (مقعدی)

قسمت مقعد و یا پروستات برای کارکرد و تشخیص توده این قسمت ها انجام میشود. و دیگر اطلاعات اضافی درمورد پولیپ رکتوم، سرطان رکتوم، عفونت پری مقعدی و آسیب های عضلانی اسفنکتررا  ارائه می دهد.

• سونوگرافی رحم

سونوگرافی رحم برای بررسی وجود ضایعات در رحم انجام میشود و تمامی ارگانهای داخل رحم مانند تخمدان و غیر انجام میگیرد.

چه زمانی باید برای سونوگرافی مراجعه کنم؟

زمانی که هر قسمت از بدنتان احساس درد و ناراحتی کردید باید فورا به پزشک مراجعه نمایید پزشک با توجه به مشکلتان بهترین نوع درمان را برای شما تجویز خواهد کرد.

آیا سونوگرافی خطرناک است؟

نسبت به دیگر موارد تصویربرداری در الویت میباشد. و دارای عوارض بسیار کمتری نیز میباشد. دراین روش هیچ اشعه ای برای درمان به بیمار نمیتابد. آزمایش بر روی سطح پوست انجام می شود و هیچ عارضه ای در ارتباط با سو وجود ندارد. امواج اولتراسوند بی ضرر محسوب می شوند. امواج اولتراسوند بی ضرر محسوب می شوند. هنگامی که برای مدت طولانی در معرض امواج اولتراسوند قرار می گیرید، احتمال ازهم گسیختگی بافت ها وجود دارد. اما کامپیوتر قدرت امواج صوتی را تنظیم می کند و تکنسین از تکنیک هایی برای کاهش مدت زمان قرار گرفتن دربرابر امواج استفاده می کند. بنابراین بین سایر تکنیک های تصویربرداری کاملا ایمن است.

آیا سونوگرافی برای جنین ضرر دارد؟

زمان بارداری هیچ تاثیر منفی و مخربی بر روی جنین ندارد و ایمن ترین راه برای تشخیص جنسیت ،سن و سلامت جنین است. دستگاه به هنگام تصویربرداری صوت بلندی (فراصوت) را به رحم ارسال میکند و تصویر بدست آمده و نتایج را روی مانیتور نشان میدهد.

مکانیسم سونوگرافی

دستگاه با ارسال امواج فراصوت به بدن ازاندام های داخلی بدن تصویربرداری میکند. دراین روش از یک مبدل کوچک (کاوشگر) استفاده می کند تا هم امواج صوتی را به بدن منتقل کند و هم امواجی را که بازتاب می دهد ضبط کند. امواج صوتی تا زمانی که به مرز بین بافت‌ها، مانند بین مایع و بافت نرم، یا بافت نرم و استخوان برخورد کنند، به منطقه مورد بررسی می‌روند.

مراحل سونوگرافی

تا کمتر از30 دقیقه به پایان میرسد شما میتوانید این روش را در بیمارستان، کلینیک و یا مراکز تصویربرداری نیز انجام دهید. بطور معمول شما به انجام سونوگرافی همراه  با آزمایش خون دارید. در مواقع اضطراری، تست بلافاصله و بدون تاخیر انجام می شود.

از پزشک خود بپرسید که آیا قبل انجام تصویربرداری نیاز به خوردن یا نوشیدن دارید یا خیر. اگر کیسه صفرا انجام میدهید باید از 6 ساعت قبل کاملا ناشتا باشید. و درصورت معاینه مثانه باید قبل انجام  آب زیادی بنوشید تا مثانه کاملا پر شود.

پس ازاتمام، سونوگرافیست تصویر بدست آمده را با رادیولوژیست بررسی می کند تا مطمئن شود که آیا تصویری از نمای دیگری مورد نیاز است یا خیر. پس از تفسیر تصاویر ، گزارش توسط رادیولوژیست در اختیار پزشک قرار می گیرد و درصورت وجود مورد مشکوک و نیاز به درمان پزشک مراحل بعد را دنبال میکند.

در زمان مراجعه یک لباس راحت بپوشید زیرا باید آن قسمت بدن که نیاز به تصویربرداری دارد بدون پوشش باشد.

در طول تصویربرداری، تکنسین یک ژل بی رنگ را به ناحیه مورد بررسی و همچنین روی مبدل اعمال می کند تا مبدل براحتی بتواند روی پوست حرکت کند. ژل به ارسال امواج اولتراسوند از مبدل به ناحیه مورد بررسی کمک می کند. تکنسین شما مبدل را روی پوست شما حرکت می دهد، امواج پس ازبرخورد به نقطه مورد نظر باز میگردند و یک تصویر را روی مانیتور کامپیوتر ایجاد میکنند. سپس پزشک میتواند براحتی تصاویر بدست آمده را برای وجود و یا عدم وجود مشکلات بررسی میکند و نتیجه را برای درمان بیشتر و درصورت سلامتی کامل به شما اعلام میکند.

کاربردهای رایج سونوگرافی چیست؟

پزشکان درتشخیص موارد زیر استفاده میکنند:

• درد
• ورم
• عفونت

یک روش مفید برای بررسی بسیاری اندامهای داخلی بدن است که شامل موارد زیر است:

• قلب و رگ های خونی شامل آئورت و دیگر شریان های اصلی
• کبد
• کیسه صفرا
• پانکراس
• کلیه
• مثانه
• بیضه
• نخمدان
• مغز کودک نارس
• چشم
• غده تیروئید
• مقعد
• مغز نوزاد
• ستون فقزات نوزاد

آیا سونوگرافی شامل بیمه نیز میشود؟

برخی مانند سونو رحم و یا مثانه تحت پوشش میباشند اما بهتر است قبل مراجعه به کلینیک درباره بیمه سونوگرافی با دفتر بیمه خود تماس بگیرید.

محدودیت های تصویربرداری با سونوگرافی چیست؟

امواج اولتراسوند توسط هوا یا گاز مختل می شوند. بنابراین، یک تکنیک تصویربرداری ایده آل برای روده پر ازهوا یا اندام هایی که توسط روده پوشیده شده اند، نیست. برای تصویربرداری از ریه های پر ازهوا مفید نیست، اما ممکن است برای تشخیص مایع اطراف یا درون ریه ها استفاده شود. بطور مشابه، اولتراسوند نمی تواند به استخوان نفوذ کند، اما ممکن است برای تصویربرداری شکستگی استخوان یا عفونت اطراف استخوان استفاده شود.

تصویربرداری بیماران با حجم توده بدنی بالا دشوارتر است زیرا مقادیر بیشتری از بافت امواج صوتی را با عبور بیشتر ازبدن ضعیف می کند و باید برای تجزیه و تحلیل به مبدل بازگردند.

سونوگرافی با نفوذ به استخوان مشکل دارد و بنابراین، فقط می تواند سطح بیرونی ساختارهای استخوانی را بررسی کند اما توانایی بررسی داخلی را دارا نسیت (بجز در نوزادانی که نسبت به کودکان بزرگتر یا بزرگسالان غضروف بیشتری در اسکلت دارند). پزشکان معمولاً  روش‌های تصویربرداری دیگری مانند MRI برای تجسم ساختار داخلی استخوان‌ها یا مفاصل خاص استفاده می‌کنند.

تفاوت سونوگرافی و اولتراسوند

ساده ترین راه برای به خاطر سپردن تفاوت بین تصویربرداری و اولتراسوند این است که به خاطر داشته باشید که اولترا یک روش است و نتیجه آن است. یکی بدون دیگری نمی تواند وجود داشته باشد.

البته برخی نیز بر این نظر هستند که اولترا سوند نام علمی است.

چرا سونوگرافی؟

• بدون درد است.
• امواج رادیویی ندارد.
• در دسترس است.
• هزینه پایینی دارد.
• در همه نوع درمانی قابل استفاده است.
• بیماری زا نیست.
• بدون اشعه کار میکند.
• بدون عوارض است.

در سونوگرافی چه چیزهایی مشخص میشود؟

در سونوگرافی کوچکترین آسیب بافتی و یا وجود ناهنجاری در بافت ها کاملا آشکار است. سپس پزشک میتواند با مشاهده نتیجه حاصل وجود و یا عدم وجود بیماری را تشخیص دهد و شخص را بطور کامل تحت درمان قرار دهد.