خطرات شیمی درمانی و عوارض خطرات شیمی درمانی – کلینیک آروین

خطرات شیمی درمانی

شیمی درمانی با کشتن سلول های سرطانی در حال تقسیم سریع عمل می کند. با این حال، با از بین بردن سلول های سرطانی، شیمی درمانی می تواند سلول های سالم با رشد سریع را نیز از بین ببرد. این می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی در شما شود.

عوارض جانبی شیمی درمانی

برخی از شایع ترین عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی عبارتند از:

• خستگی
• ریزش مو
• تمایل به کبودی و خونریزی آسان
• عفونت
• کم بودن گلبول های قرمز موجود در خون (کم خونی)
• تهوع و استفراغ
• تغییرات در اشتها
• یبوست
• اسهال
• مشکلات دهان، زبان و گلو مانند زخم و درد هنگام بلع
• مشکلات عضلانی و عصبی مانند بی حسی، گزگز و درد
• تغییرات پوست و ناخن، مانند خشکی و تغییر رنگ
• تغییرات ادراری و مشکلات کلیوی
• تغییر وزن
• تاثیر منفی بر تمرکز
• نوسانات خلقی
• تغییر در میل و عملکرد جنسی
• مشکلات باروری

یکی از مهمترین خطرات شیمی درمانی کاهش تولید سلول های خونی میباشد که در این مورد توانایی مغز استخوان برای ساخت سلول های خونی ممکن است کاهش یابد.

• کم خونی: ممکن است گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌هایتان نداشته باشید، که می‌تواند باعث احساس خستگی یا تنگی نفس شود.
• خون ریزی: ممکن است پلاکت کافی نداشته باشید؛ پلاکت سلول خونی است که نقش مهمی در تشکیل لخته های خون دارد تا در صورت آسیب دیدگی از خونریزی جلوگیری کند.
• عفونتها: ممکن است گلبول های سفید کمتری برای محافظت از بدن در برابر عفونت داشته باشید.
• علائم گوارشی

یکی از خطرات شیمی درمانی تاثیر بر سیستم گوارش شماست که باعث موارد زیر میشود:

• اسهال. توانایی بدن در جذب مواد مغذی از غذا و دفع مواد زائد ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
• تهوع و استفراغ.آسیب به پوشش معده و روده نیز می تواند باعث تهوع و استفراغ شود.
• یبوست.اگرچه یبوست کمتر شایع است، اما می تواند یکی از عوارض جانبی شیمی درمانی باشد.
• زخم های دهان.آسیب به سلول های دهان می تواند باعث ایجاد زخم هایی شود که خوردن و آشامیدن را دشوار می کند.
• خستگی. احساس خستگی یا کمبود انرژی یکی از عوارض جانبی رایج بسیاری از انواع شیمی درمانی است.
• مشکلات حافظه و استدلال. افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، گاهی اوقات مشکلات حافظه یا تیرگی را گزارش می‌کنند که اغلب به آن شیمی‌درمانی می‌گویند.
• ریزش مو

شیمی درمانی سلول های در حال رشد سریع از جمله سلول های موی سالم را هدف قرار می دهد. ریزش مو اغلب در پوست سر اتفاق می افتد، اما ابروها و مژه ها نیز می توانند نازک شوند. خوشبختانه ریزش مو موقتی است. اگر نگران این عارضه جانبی هستید، از پزشک خود در مورد راهکارهایی برای به حداقل رساندن ریزش مو، مانند کلاه های خنک کننده، سوال کنید.

خطرات شیمی درمانی به چه علت میباشد؟

سلول های سرطانی به سرعت رشد می کنند و داروهای شیمی درمانی این سلول ها را از بین می برند. با این حال، از آنجایی که این داروها در سراسر بدن گردش می کنند، می توانند سلول های سالم و طبیعی را که به سرعت در حال رشد هستند نیز تحت تاثیر قرار دهند. عوارض جانبی که به دلیل شیمی درمانی ایجاد میشود ناشی از آسیب به سلول های سالم است. عوارض جانبی همیشه آنطور که انتظار دارید جدی نیستند، اما نگرانی در مورد این جنبه از درمان سرطان طبیعی است.

سلول های طبیعی که بیشتر تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند عبارتند از:

• سلول هایی که در مغز استخوان خون تولید می کنند.
• فولیکول های مو (ریشه مو)
• سلول های دهان، دستگاه گوارش و اندام های دستگاه تناسلی

برخی از داروهای شیمی درمانی می توانند به سلول های قلب، کلیه ها، مثانه، ریه ها و سیستم عصبی آسیب برسانند. گاهی اوقات می توان داروها را همراه با شیمی درمانی برای کمک به محافظت از سلول های طبیعی بدن مصرف کرد. همچنین درمان هایی برای تسکین این عوارض جانبی وجود دارد که توسط پزشک تجویز میشود.

پزشکان سعی می کنند شیمی درمانی را در سطوح بالا برای درمان سرطان انجام دهند و در عین حال عوارض جانبی را به حداقل برسانند. به طوری که درمان قویترین روند خود را داشته باشد و در عین حال کمترین آسیب را در پی داشته باشد. آنها همچنین سعی می کنند از استفاده از داروهای متعددی که دارای عوارض جانبی مشابه هستند اجتناب کنند.

در مورد خطرات شیمی درمانی چه چیزی باید بدانم؟

• همه افراد همه عوارض جانبی را تجربه نمی کنند و برخی افراد فقط برخی از آنها را لمس میکنند یا هیچ کدام را تجربه نمی کنند.
• شدت عوارض جانبی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. حتماً با تیم مراقبت از سرطان خود در مورد شایع ترین عوارض جانبی شیمی درمانی، مدت زمان ماندگاری آنها، میزان جدی بودن آنها و زمان تماس با مطب پزشک خود صحبت کنید.
• پزشک ممکن است به شما دارویی بدهد تا از برخی عوارض جانبی قبل از وقوع آنها جلوگیری کنید.
• برخی از داروهای شیمی درمانی عوارض جانبی طولانی مدتی مانند بیماری قلبی یا آسیب عصبی و همچنین مشکلات باروری ایجاد می کنند. با این حال، بسیاری از مردم مشکلات طولانی مدت ناشی از شیمی درمانی ندارند. از پزشک خود بپرسید که آیا داروهای شیمی درمانی که دریافت می کنید عوارض جانبی طولانی مدت دارند یا خیر.

اگرچه خطرات شیمی درمانی می توانند آزاردهنده باشند، اما باید آنها را با نیاز به تخریب سلول های سرطانی سنجید.

ماندگاری عوارض جانبی شیمی درمانی چقدر طول می کشد؟

بسیاری از عوارض جانبی نسبتاً سریع از بین می روند، اگرچه برخی از آنها ماه ها یا حتی سال ها طول می کشد تا کاملاً از بین بروند. به اینها اثرات دیررس می گویند که از خطرات شیمی درمانی میباشند.

گاهی اوقات عوارض جانبی ممکن است تا آخر عمر باقی بماند. این مورد زمانی است که شیمی درمانی باعث آسیب طولانی مدت به قلب، ریه ها، کلیه ها یا اندام تناسلی می شود. برخی از انواع شیمی درمانی گاهی اوقات باعث ایجاد اثرات تاخیری می شود، مانند سرطان دوم که می تواند سال ها بعد ظاهر شود.

مردم اغلب از طول درمان یا عوارض جانبی که تجربه می کنند دلسرد می شوند. اگر چنین احساسی دارید، با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید. ممکن است امکان تغییر دارو یا تغییر زمان تجویز آن وجود داشته باشد. آنها همچنین ممکن است در مورد راه هایی برای کاهش هر گونه درد یا ناراحتی به شما پیشنهادهای موثری بدهند.

خطرات شیمی درمانی و تداخلات دارویی آن با موارد دیگر

برای تصمیم گیری در مورد بهترین ترکیب داروهای شیمی درمانی، پزشکان باید به تعامل بین آنها و سایر داروهایی که فرد مصرف می کند، از جمله داروهای بدون نسخه، ویتامین ها و مکمل ها، توجه کنند. این تداخلات ممکن است عوارض جانبی را بدتر کرده و بر عملکرد خوب داروها تأثیر بگذارد.

بنابراین، مهم است که پزشک خود را در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی یا رژیمی (حتی اگر آنها را فقط «در صورت نیاز» مصرف می‌کنید، مطلع کنید.)

به عنوان مثال، پلاکت های موجود در خون به توانایی آن در لخته شدن و جلوگیری از خونریزی کمک می کند. بسیاری از داروهای شیمی درمانی تعداد پلاکت ها را برای مدتی کاهش می دهند. آسپرین و سایر داروهای مرتبط نیز می توانند پلاکت ها را ضعیف کنند. این مشکلی برای افراد سالم با تعداد پلاکت طبیعی نیست، اما اگر فردی به دلیل شیمی درمانی تعداد پلاکت پایینی داشته باشد، این ترکیب می تواند خطر یک مشکل خونریزی جدی را افزایش دهد.

پزشک شما می‌تواند با شما در مورد ایمنی مصرف سایر داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌ها در زمانی که تحت درمان سرطان هستید صحبت کند.

تاثیر ویتامین ها بر خطرات شیمی درمانی

بسیاری از مردم می خواهند به طور فعال در بهبود سلامت کلی خود مشارکت داشته باشند. آنها می خواهند به دفاع طبیعی بدن در مبارزه با سرطان کمک کنند و پس از دریافت شیمی درمانی سرعت بهبودی را افزایش دهند. اکثر مردم بر این باورند که ویتامین ها راهی مطمئن برای بهبود سلامت هستند، بنابراین جای تعجب نیست که بسیاری از افراد مبتلا به سرطان دوزهای بالایی از یک یا چند ویتامین را مصرف کنند. اما ممکن است برخی ویتامین ها اثر شیمی درمانی را کاهش دهند.

تحقیقات بیشتری در این مورد نیاز است، اما تا زمانی که بیشتر اثرات ویتامین ها بر شیمی درمانی شناخته شود، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• اگر پزشک به شما دستور مصرف ویتامین ها را نداده است، بهتر است آنها را مصرف نکنید.
• همیشه قبل از شروع مصرف هر نوع ویتامین، حتی یک مولتی ویتامین ساده، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
• از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف ویتامین ها مشکلی ندارد و چه زمانی می توانید بعد از پایان درمان مصرف آنها را شروع کنید.
• اگر در مورد تغذیه خود نگران هستید، معمولاً می توانید ویتامین های کافی را با خوردن یک رژیم غذایی متعادل دریافت کنید.

در صورت داشتن عوارض جانبی چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟

به طور کلی پزشک معالج شما در طول درمان اطلاعات زیادی در مورد عوارض جانبی به شما میدهد. به همین دلیل هیچ یک از علائم فیزیکیهر چند جزئی و کوچک را ساده نگیرید و از کنار آن نگذرید. زیرا ممکن است نشانه وجود مشکلات جدی باشند.

در صورت بروز هر یک از علائم زیر در طول درمان شیمی درمانی فوراً با تیم مراقبت از سرطان خود تماس بگیرید:

1. تب بالاتر از آنچه تیم مراقبت از سرطان پیشبینی کرده است (معمولاً 100.5 درجه فارنهایت -101 درجه فارنهایت یا بالاتر)
2. خونریزی یا کبودی بدون دلیل
3. یک بثورات پوستی
4. یک واکنش آلرژیک مانند تورم دهان یا گلو، خارش شدید یا مشکل در بلع
5. لرز شدید
6. درد یا سوزش در ناحیه ای که شیمی درمانی تزریق شده یا کاتتر قرار داده شده است.
7. درد غیرمعمول، از جمله سردردهای شدید
8. تنگی نفس یا مشکل در تنفس (اگر نمی توانید نفس بکشید ابتدا با پزشک تماس بگیرید)
9. اسهال یا استفراغ طولانی مدت
10. وجود خون در مدفوع یا ادرار

موضوعاتی که باید با پزشک متخصص خود در مورد خطرات شیمی درمانی در میان بگذارید:

1. چه عوارض جانبی با داروهایی که مصرف می کنم پیش می آید؟
2. چگونه آنها را با عوارض جانبی سایر درمان ها مقایسه می کنند؟
3. چگونه می توانم برای این عوارض جانبی آماده شوم؟
4. برای کاهش احتمال ابتلا به آنها چه کنم؟
5. کدام یک از عوارض خطرناک است؟
6. آیا در صورت مشاهده باید تماس بگیرم یا به کلینیک مراجعه کنم؟

پس از شروع درمان، مهم است که به تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد هر گونه عارضه جانبی که متوجه می شوید اطلاع دهید. زیرا هر چه زودتر پزشک از وضعیت شما مطلع شود، شانس بیشتری برای جلوگیری از تبدیل شدن این عوارض جانبی به مشکلات جدی تر وجود دارد.

عوارض کوتاه مدت و بلند مدت شیمی درمانی چیست؟

مانند اکثر داروها، داروهای شیمی درمانی نیز عوارض جانبی دارند. عوارض جانبی شیمی درمانی عوارض ناخواسته ای هستند که در نتیجه مستقیم دارویی که دریافت می کنید تجربه می کنید. به راحتی می توان عوارض جانبی یک دارو را با علائم سرطان اشتباه گرفت. علائم در نتیجه مستقیم سرطان رخ می دهد و به دارو مربوط نمی شود.

داروهای شیمی درمانی مختلف عوارض کوتاه مدت و بلند مدت متفاوتی دارند و قطعاً همه داروهای شیمی درمانی همه عوارض جانبی را ایجاد نمی کنند. شیمی درمانی معمولاً به سلول هایی که در حال تقسیم هستند آسیب می زند، بنابراین شیمی درمانی احتمالاً بر قسمت هایی از بدن که سلول های طبیعی به طور مکرر تقسیم می شوند تأثیر می گذارد. دهان، روده ها، پوست، مو، مغز استخوان (ماده اسفنجی داخل استخوان ها که سلول های خونی جدید می سازد) معمولاً تحت تأثیر شیمی درمانی قرار می گیرند.

اگرچه اکثر داروهای ضد سرطان دارای عوارض جانبی هستند، اما همه بیماران این عوارض را تجربه نمی کنند. فرد ممکن است هیچ عارضه جانبی از شیمی درمانی را تجربه نکند، فقط برخی از عوارض جانبی را تجربه کند یا همه آنها را تجربه کند. اینکه آیا یک فرد عارضه جانبی خاصی را تجربه خواهد کرد، زمان شروع و پایان آن یا شدت آن به عوامل زیادی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از مدت زمانی که فرد دارو را دریافت کرده است، سلامت عمومی فرد، دوز یا مقدار دارو، مسیر مصرف، سایر داروهایی که ممکن است به صورت ترکیبی تجویز شوند و غیره.

در زیر نکات مهمی در رابطه با عوارض جانبی کوتاه مدت و بلند مدت شیمی درمانی وجود دارد:

• برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی شرایط پزشکی جدی هستند که نیاز به درمان دارند.
• برخی از عوارض جانبی آزاردهنده یا ناراحت کننده هستند اما به سلامتی شما آسیبی نمی رسانند.
• عوارض جانبی را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید.
• اگر نگران یک عارضه جانبی هستید، با پزشک خود تماس بگیرید.
• اکثر عوارض جانبی باعث آسیب ماندگار نمی شوند و به تدریج پس از پایان درمان از بین می روند.
• اگر عوارض جانبی ندارید، به این معنی نیست که درمان موثر نیست.
• شیمی درمانی عوارض جانبی طولانی مدت بسیار کمی دارد.اکثرا کوتاه مدت هستند.

عوارض جانبی شیمی درمانی می تواند ناخوشایند باشد. شیمی درمانی در همه افراد عوارض جانبی ایجاد نمی کند و بسته به هر فرد واکنش های متفاوتی ایجاد می کند. به یاد داشته باشید که تقریباً همه عوارض جانبی موقتی هستند. هنگامی که درمان به پایان می رسد، آنها به آرامی ناپدید می شوند.

چه کسانی در معرض خطرات شیمی درمانی هستند؟

افرادی که شیمی درمانی می کنند ممکن است در معرض خطر عفونت باشند. خطر ابتلا به عفونت احتمالاً در دوره 7 تا 12 روز پس از هر درمان شیمی درمانی – و احتمالاً 5 تا 7 روز – زمانی که گلبول های سفید خون شما در پایین ترین حد خود هستند، بیشتر خواهد بود. این دوره اغلب نادیر نامیده می شود که به معنای «پایین ترین نقطه» است. پزشک یا پرستار شما دقیقاً به شما می گوید که چه زمانی تعداد گلبول های سفید احتمالاً به پایین ترین حد خود می رسد.

عوامل خطر خاصی وجود دارند که می توانند احتمال ابتلای شما به عفونت های جدی را زمانی که تعداد گلبول های سفید خون شما پایین است افزایش دهند:

• داشتن 65 سال سن یا بیشتر.
• زن بودن
• اگر خودکفا نیستید و در رختخواب محبوس هستید.
• اگر در مدت کوتاهی وزن زیادی از دست داده اید (کاهش وزن ناخواسته).
• اگر بیماری دیگری دارید که مبارزه با عفونت‌ها را سخت‌تر می‌کند (مثلاً دیابت، بیماری کلیوی، فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب، بیماری خودایمنی ، بیماری کبد، برونشیت مزمن یا آمفیزم)
• اگر نوعی سرطان دارید که خون یا غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار می دهد (مثلاً لوسمی) و این زمانی است کهسرطان به سایر قسمت های بدن سرایت کرده است.
• اگر در گذشته شیمی درمانی یا پرتودرمانی داشته اید.
• اگر بیش از یک داروی شیمی درمانی دریافت می کنید.
• اگر شیمی درمانی که دریافت می کنید قوی باشد.هر چه شیمی درمانی قوی تر باشد، گلبول های سفید خون شما بیشتر کاهش می یابد و این امر باعث تضعیف بیشتر سیستم ایمنی بدن شما می شود. شیمی درمانی قوی همچنین می تواند باعث شود که سیستم ایمنی بدن شما برای مدت طولانی تری ضعیف بماند و این نیز خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.
• زمانی که پزشک یا پرستار به شما گفته است که در گذشته تعداد گلبول‌های سفید خون پایینی داشته‌اید.