تغذیه در دوران شیمی درمانی چقدر اهمیت دارد؟ – آروین کلینیک

تغذیه در دوران شیمی درمانی بسیار مهم است. اغذیه سالم به بدن شما کمک میکند تا بدن بهترین عملکرد را داشته باشد. درصورت ابتلا به سرطان، این موضوع مهمترین تاثیر را در بهبود شما دارد. شما درمان را با ذخایری شروع خواهید کرد که به حفظ قدرت، سطح انرژی و دفاع بدنتان دربرابر عفونت کمک میکند. یک رژیم غذایی سالم همچنین میتواند از تجزیه بافت بدن و تولید بافت جدید جلوگیری کند. افرادی که خوب غذا میخورند بهتر میتوانند عوارض جانبی شیمی درمانی را تحمل کنند .

همچنین، حتی ممکن است بتوانید دوزهای بالای برخی داروها را تحمل کنید. ما میدانیم که برخی از درمان های کنسر درصورتی که بیمار تغذیه مناسبی داشته باشد بهتر عمل خواهد کرد. اینجا چند نکته کاربردی درباره مناسب بودن تغذیه در دوران شیمی درمانی وجود دارد:

•  از امتحان کردن غذاهای جدید نترسید.حین درمان، برخی غذاهایی که قبلاً دوست نداشتید ممکن است برای شما طعم خوبی داشته باشند.
• غذاهای گیاهی‌در انواع مختلف‌را انتخاب کنید. سعی کنید هنگام تغذیه در دوران شیمی درمانی برخی وعده های غذایی هفته بجای گوشت از لوبیا و نخود استفاده کنید.
• سعی کنید هر روز میوه ها و سبزیجات بیشتری مثل مرکبات و سبزیجات سبز تیره و زرد روشن مصرف کنید. غذاهای گیاهی رنگارنگ (هم میوه ها و هم سبزیجات) حاوی مواد طبیعی هستند که سلامت را افزایش میدهند.
• سعی کنید وزن مناسبی داشته باشید و همچنین به انجام برخی فعالیت های بدنی عادت کنید. تغییرات کوچک وزن حین درمان طبیعی است.
• مقدار غذاهایی که نمک زیاد، دودی و ترشی دارند را‌محدود کنید.
•  مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده خودداری یا محدود کنید.

برنامه تغذیه در دوران شیمی درمانی از چه مواردی استفاده کنم؟

برخی عوارض جانبی، خوردن و جذب مناسب غذا را دشوار میکند و به نوعی بر وضعیت تغذیه در دوران شیمی درمانی بیمار زمان شیمی درمانی تأثیر میگذارد.

برای اطمینان از‌کافی بودن تغذیه در دوران شیمی درمانی ، فرد باید به‌اندازه کافی غذاهای حاوی مواد مغذی ضروری مانند ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین ها ، کربوهیدرات ها، چربی ها و آب مصرف کند. رژیم غذایی بخش مهمی حین درمان است. خوردن غذاهای مناسب قبل، حین و بعد درمان میتواند به بیمار کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد و قوی بماند.

بیمار دچار سوءتغذیه‌ و احساس ضعف، خستگی و ناتوانی مقاومت‌ برابر عفونت ها یا تحمل درمان میکند. مصرف ناکافی پروتئین و کالری شایع ترین مشکل تغذیه در دوران شیمی درمانی این بیماران است.

توصیه هایی برای کاهش علائم درمان های ضد نئوپلاستیک.

• ماهی چرب: بدلیل داشتن امگا 3 مصرف 300 گرم توصیه میشود. ماهی های چرب درهفته به منظور دریافت مقدار توصیه شده امگا 3.
• سبزیجات با برگ سبز تیره: چون سرشار‌ از فولات هستند که ازDNA محافظت میکنند جهش درDNA میتواند نقطه شروع کنسر باشد- و کاروتنوئیدها، آنتی اکسیدان های قوی که رشد سلولی را‌کنترل میکنند. برخی آنها عبارتند: کاهو در‌تمام انواع آن، آرگولا، اسفناج، سبزی چغندر، شاتوت و غیره.
• انگور: بخصوص انگور قرمز، بدلیل وجود رسورترول، یک ماده مغذی گیاهی با خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی که‌میتواند جلوگیری کند از رشد سلول سرطانی هنگام تغذیه در دوران شیمی درمانی .
• میوه های قرمز: زغال اخته، تمشک، مویز، بدلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند پلی فنول ها که باعث کاهش و ترمیم آسیب سلولی میشود و همچنین سرشار از ویتامین C است.
• گوجه فرنگی: بدلیل محتوای لیکوپن، آنتی اکسیدانی است که‌از آسیب سلولی محافظت میکند و تغذیه در دوران شیمی درمانی میتواند به توقف رشد سلول هایی‌ که بدرستی رشد نمیکنند، کمک کند. گوجه فرنگی پخته شده‌ حاوی لیکوپن بیشتری نسبت به‌گوجه فرنگی تازه است.
• کلم: مانند کلم، کلم بروکلی، گل کلم و کلم بروکسل.که حاوی مواد محافظت کننده مقابل کنسر مانند گلوکوزینولات ها و ایندول ها و همچنین سولفورافان هستند، ماده ای که به حذف مواد سرطان زا کمک میکند و‌ از رشد سلول های سرطانی جلوگیری میکند.
• سیر: حاوی آنتی اکسیدان هایی است که درمراحل مختلف فرآیند کنسر دخالت میکند.
• چای سبز: هم چای سیاه و هم چای سبز حاوی ترکیبات فعالی مثل فلاونوئیدها و پلی فنول ها هستند که هر دو آنتی اکسیدان قوی هستند. کاتچین هاداخل فلاونوئیدها قرار دارند، خواص ضد سرطانی دارند. چای بالاترین منبع این ماده مغذی گیاهی است (چای سبز سه برابر چای سیاه‌از نظر این ماده مغذی غنی تر است)
• دانه‌های کتان: این دانه‌های کوچک حاوی لیگنان‌ها، آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند و به‌نابودی مواد سرطانزا کمک میکنند، و همچنین تغذیه در دوران شیمی درمانی امگا 3 که التهاب را کاهش میدهد و به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
• حبوبات: مانند عدس، نخود، نخود و لوبیا، زیرا حاوی مواد مغذی گیاهی طبیعی مثل ساپونین ها و اسید فیتیک هستند که‌مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهد و میتواند به جلوگیری‌از تولید مثل سلول های سرطانی کمک کند.

دستورالعمل های تغذیه در دوران شیمی درمانی

توصیه های کلی تغذیه مناسب حین شیمی درمانی برای افرادی که تحت درمان با شیمی درمانی قرار میگیرند آورده شده است:

• وزن سالم را حفظ کنید. برای بسیاری افراد، این‌به معنای اجتناب از کاهش وزن با خوردن کالری کافی هر روز است. برای افراد چاق، این ممکن است به‌معنای کاهش وزن باشد.از تیم پزشکی خود بپرسید که آیا باید حین درمان سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. شاید بهتر باشد تا بعد درمان صبر کنید تا تمام مواد مغذی مورد نیاز برای قوی ماندن را داشته باشید.
• مواد مغذی ضروری تغذیه در دوران شیمی درمانی را دریافت کنید. این مواد مغذی شامل پروتئین، چربی و کربوهیدرات ها هستند.
• تا حد امکان فعال باشید . مثلاً روزانه پیاده روی کنید. اگر بیش از حد بنشینید یا بخوابید، میتوانید توده عضلانی خود را‌کاهش دهید و چربی بدن را افزایش دهید، حتی اگر وزن اضافه نکنید.

نکاتی برای داشتن تغذیه خوب در دوران شیمی درمانی

تغذیه در دوران شیمی درمانی باعث میشود شما انرژی کافی برای درمان را داشته باشید و عوارض جانبی را نیز کمتر احساس کنید و با این روش روند بهبودی خودتان سریعتر و راحتتر خواهد شد. نکات زیر برای تغذیه در دوران شیمی درمانی به شما کمک خواهند کرد:

1. حین روز به مقدار کم اما با تعداد بیشتر تغذیه کنید
2. توصیه میشود تعداد وعده های غذایی روزانه‌را افزایش دهید اما آنها را سبک تر کنید. پزشکان معمولا به بیماران خود توصیه میکنند: « بجای سه وعده، بین چهار تا پنج وعده طی روز غذا بخورند .به این ترتیب بیمار میتواند مقدار کافی مواد مغذی مصرف کند و هضم فشار کمتری خواهد داشت.
3. مصرف مایعات نیز باید دوز بیشتری داشته باشد.درحالت ایده‌آل، بیمار بین یک و نیم تا دو لیتر آب‌ طی روز مینوشد، اما این کار را با فواصل زمانی بیشتری باید انجام گیرد.
4. وقتی اشتها دارید باید‌از آن بهره ببرید.
5. از دست دادن اشتها یا احساس سیری دو عارضه جانبی رایج شیمی درمانی است .به همین دلیل، متخصص مرکز کنسر آمریکا میگوید: وقتی بیمار احساس گرسنگی میکند و میبیند که شاتها دارد باید فورا شروع به‌خوردن غذایی کند که به‌آن علاقه دارد تا بتواند تغذیه در دوران شیمی درمانی انرژی دریافت نماید.
6. روزانه میوه و سبزیجات فراوان مصرف کنید
7. میوه ها و سبزیجات منبع اصلی ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی گیاهی حین رژیم غذایی و همچنین منبع عالی مواد معدنی، فیبر و آب هستند‌از این رو مصرف روزانه آنها ضروری است.

 تکاتی دیگر برای داشتن میان وعده درست و سالم تغذیه در دروان شیمی درمانی

1. توصیه میشود بخش های کوچکی‌از مواد غذایی‌که به‌راحتی مصرف میشود را همراه خود داشته باشید. آجیل غذاهایی با محتوای پروتئین بالا و چربی‌های سالم هستند، همچنین نمونه‌ای عالی از«میان‌وعده‌ها» هستند که میتوان آن‌ها را همیشه همراه داشت و حین شیمی درمانی کنسر دربیمارستان روز یا حین انتظار برای ویزیت پزشک آن را مصرف کرد.
2. از‌مصرف غذاهای تند هنگام تغذیه در دوران شیمی درمانی خودداری نمایید.
3. از‌غذاهایی‌که دارای بوی تند هستند خودداری کنید، “زیرا آنها میتوانند احساس انزجار ایجاد کنند و میل‌به خوردن را‌محدود کنند.” بعنوان مثال، غذاهایی‌که دارای چاشنی زیاد، مانند کاری، یا غذاهایی‌که حاوی مقدار زیادی سیر هستند، مناسب نیستند.
4. از‌مصرف پروتئین اطمینان حاصل کنید.
5. رژیم غذایی فردی که تحت شیمی درمانی قرار میگیرد باید شامل غذاهای غنی از‌‌پروتئین و انرژی برای مقابله با درمان باشد. مهم است که هر وعده غذایی شامل غذاهای حاوی کربوهیدرات، برای پوشش انرژی کافی و غذاهایی که منابع پروتئین هستند، باشد. او میگوید: «مصرف آنها برای ترمیم بافت ها و حفظ یا بازیابی توده عضلانی ضروری است. حبوبات، تخم مرغ، و همچنین ماهی سفید و آبی، منابع پروتئین توصیه شده هستند.
6. برای مناسب بودن تغذیه در دوران شیمی درمانی‌از چربی های غیر اشباع کمک بگیرید
7. چربی های غیراشباع نیز در‌هر رژیم غذایی و البته‌در رژیم فردی که تحت درمان سرطان قرار دارد، ضروری است. او تاکید میکند که غذاهایی مانند آووکادو، آجیل و روغن زیتون این چربی ها و همچنین آنتی اکسیدان هایی‌را تامین میکنند‌که بدن‌را تقویت میکنند.
8. گوشت را بسیار متعادل مصرف کنید
9. گوشت‌های سفید مانند بوقلمون یا مرغ را میتوان بین ۲ تا ۳ بار درهفته مصرف کرد و درصورت امکان گوشت‌های ارگانیک هستند. درعوض، مصرف گوشت قرمز باید محدودتر باشد و از100 گرم  برای هر هفته تجاوز نکند.

توصیه های خاص تغذیه در دوران شیمی درمانی

• استفراغ : مصرف چربی ها و غذاهای سرخ شده با بوی شدید باید کاهش یابد، زیرا باعث تهوع میشوند و 5 تا 6 وعده غذایی‌در روز مصرف کنید. ترجیحاً روزهای بعد درمان بهتر است فرد دیگری آشپزی را برایتان انجام دهد. غذاهای داغ میتوانند باعث شروع حالت تهوع شوند. توصیه میشود برای مصرف تغذیه در دوران شیمی درمانی آهسته غذا بخورید، غذا را‌خوب بجوید و مایعات سرد را جرعه جرعه حین روز بنوشید و از نوشیدنی های گازدار یا تحریک کننده خودداری کنید. حداقل یک ساعت بعد هر وعده غذایی ترجیحاً نشسته استراحت کنید. همچنین اضطراب میتواند مانع هضم صحیح غذا شود.
• یبوست : ورزش و مصرف کافی فیبر یبوست‌را به‌حداقل میرساند. مصرف آن بصورت میوه (آلو، کشمش، کیوی، آب پرتقال)، غلات کامل، سبزیجات و حبوبات توصیه میشود.از چربی ها و غذاهایی مانند به، چای یا برنج باید اجتناب شود.
• اسهال : همه موارد، آبرسانی با نوشیدن مایعات فراوان مانند لیموناد قلیایی و نوشیدنی های بدون گاز و پیروی از رژیم غذایی قابض (برنج، پوره سیب زمینی و هویج، سیب، ماهی، مرغ و ژامبون پخته شده) ضروری است. شیر، میوه های رسیده، مربا، غذاهای غنی‌از چربی، فیبر نامحلول، الکل و تنباکو ممنوع است.
• تحریک دهان: رعایت بهداشت تغذیه در دوران شیمی درمانی ضروری است، توصیه میشود قبل درمان معاینه حتما‌به دندانپزشک مراجعه نمایید. به طور کلی، رژیم غذایی مایع یا نیمه مایع با پوره های سرد، اجتناب‌از غذاهای تحریک کننده (اسیدی، سرخ شده) میتواند کمک بزرگی باشد.
• خشکی دهان: این یک عارضه نامطلوب مکرر دربیماران تحت پرتوتراپی بر روی غشاهای مخاطی به دلیل آتروفی غدد بزاقی است. مصرف غذاهای نرم و آبدار و نوشیدنی های کم اسید (حداقل 2 یا 3 لیتر آب هر روز) توصیه می شود. دهان خود را مرتب بشویید، تکه های یخ و بستنی خشکی را‌برطرف میکند. جویدن آدامس بدون قند نیز به‌افزایش تولید بزاق کمک می کند.
• درد: درصورت لزوم قبل غذا مسکن مصرف کنید.
• سیری زودرس: دوزهای کوچک چند بار طی روز توصیه میشود.
• تغییر طعم و بوی: ظروف را‌میتوان با ظاهر و بوی خوب تهیه کرد، قبل غذا با آب بابونه یا جوش شیرین بشویید، گوشت قرمز را با مرغ، بوقلمون، تخم مرغ یا حبوبات جایگزین کنید، زیرا بو و طعم کمتری دارند.با وجود داشتن طعم فلزی میتواند به‌جایگزینی کارد و چنگال های معمولی با پلاستیک کمک کند. همچنین استفاده‌از ادویه های ملایم‌در تغذیه در دوران شیمی درمانی برای تهیه غذا و پرهیز‌از چاشنی های بسیار تلخ مانند سرکه یا لیمو، سرو غذا دردمای اتاق یا سرد (بوی کمتری میدهند) و رعایت بهداشت دهان و دندان توصیه میشود.