کاتتر شیمی درمانی چیست یا کاتتر شیمی درمانی – کلینیک آروین

درمان سرطان بیشتر با شیمی درمانی انجام میشود و تزریق معمولا از طریق تزریق وریدی است دستگاه های پزشکی مانند پورت و کاتتر شیمی درمانی میتواند این تزریق و انتقال دارو را راحتتر کند. کاتتر علاوه بر شیمی درمانی برای گرفتن نمونه خون نیز مورد استفاده قرار میگیرد.

استفاده از کاتتر در شیمی درمانی داخل وریدی

یک لوله پلاستیکی بنام کاتتر در ورید بازو وارد میشود و داروی رقیق شده و طی چند دقیقه بوسیله تزریق وارد بدن میشود.بصورت مایع و قطره ای و حین چند دقیقه به بیمار داده میشود. اگر یافتن ورید دشوار است، میتوان از یک دستگاه دسترسی به ورید مرکزی بوسیله کاتتر زیر جلدی (PICC یا port-a-cath) استفاده کرد.

این دستگاه هنگام استفاده در محل باقی میماند و همچنین میتواند برای آزمایش های خون و آزمایش های تشخیصی (مانند سی تی اسکن ) استفاده شود. برخی داروهای شیمی درمانی وسیله یک پمپ قابل حمل با باتری متصل به‌PICC یا PAC رقیق شده و تجویز میشوند. پمپ ها ابعاد های مختلف دارند، اما معمولاً کوچک و سبک هستند تا در یک کیسه حمل شوند یا به کمربند متصل شوند. پمپ طوری برنامه ریزی شده است و بطور مداوم مقدار معینی دارو را برای یک دوره زمانی مشخص تحویل دهد. این بدان معنی است که درمان میتواند در خانه دریافت شود و بعد اتمام دارو، برای پر کردن مجدد پمپ به بیمارستان مراجعه کنید.

انواع کاتتر شیمی درمانی

PICC  کاتتری است که به داخل سیاهرگ بازو، زیر یا بالای چین آرنج وارد میشود و تا ورید بزرگی که به قلب منتهی میشود، میرود. معمولاً بعد تجویز بی حسی موضعی، توسط پرستار متخصص در انکولوژی وارد میشود.حین مدت درمان در محل باقی میماند. با پانسمانی که هفته ای یکبار باید تعویض شود، محکم میشود.

Port-a-cath (PAC)

PAC  مخزن کوچکی است که زیر پوست، معمولاً روی دیواره قفسه سینه، تحت بیهوشی موضعی یا عمومی قرار میگیرد:

کاتتر شیمی درمانی متصل به‌این مخزن تا ورید بزرگ منتهی به قلب میرسد. داروها را میتوان مستقیماً با هر بار سوراخ کردن با سوزن مخصوص داخل مخزن تزریق کرد. این دستگاه حین مدت درمان در محل باقی میماند و همچنین میتواند برای آزمایش های خون و آزمایش های تشخیصی (مانند سی تی اسکن) استفاده شود.

برخلاف PICC، PAC برای اکثر افراد نامرئی است: بیماران بسیار لاغر یک برآمدگی زیر پوست دیده میشود. هنگامی که از طریق یک برش کوچک وارد یا خارج میشود، زخم باید بخیه شود. اگر پس از پایان بهبود جای خود باقی ماند، برای جلوگیری گرفتگی باید هر 6 ماه یکبار با داروی ضد انعقاد شستشو داده شود.

نحوه قرار دادن کاتتر شیمی درمانی

قرار دادن پورت شیمی درمانی یک عمل جراحی کوچک 20-30 دقیقه ای است که تحت بی حسی موضعی انجام میشود درد ناشی از‌آن بدلیل بیهوشی هرگز قابل حس نخواهد بود و تنها بعد به هوش آمدن ممکن است مقداری سوزش را در‌آن بخش احساس نمایید. دسترسی به ورید ژوگولار داخلی و قاعده گردن بوسیله هدایت اولتراسوند انجام میشود. پاکتی که برای قرار دادن محفظه تزریق در نظر گرفته شده است، و بوسیله یک برش کوتاه پوستی (حدود 3 سانتی متر) در‌ناحیه سینه ای، اغلب سمت راست ایجاد میشود. کاتتر شیمی درمانی بسرعت و بعد جراحی قابل استفاده است.

بیمار برای انجام نمونه خون (شمارش خون و انعقاد کامل) احضار میشود و تحت ویزیت سرپایی با پزشک متخصص رادیولوژیست قرار میگیرد که او را در لیست انتظار قرار میدهد و بیمار باید فرم رضایت را قبل ،جراحی کاشت کاتتر شیمی درمانی پر کند.

هنگام این فرآیند، توصیه میشود هر گونه آلرژی، بیماری قلبی عروقی شناخته شده یا بهبود رو به پیشرفت را به پزشک گزارش دهید، بخصوص اگر حساسیت یا بیماری به داروهای ضد انعقادی مانند (آسپرین، کومادین، تیکلوپیدین) دارید. وقتی بیمار داروهای ضد فشار خون مصرف کند، میتواند دارو را طبق نظر پزشک و ساعات قبل ،رویه جراحی مصرف نماید. بهتر است بیمار روز مشخص شده از نیمه شب گذشته ناشتا در بیمارستان حاضر شود تا پرونده پزشکی را باید به مرکز مداخله تحویل داده شود، جمع آوری کند حتما عصر قبل ، روز کاشت کاتتر شیمی درمانی دوش بگیرید.

نکاتی در رابطه با زندگی روزمره بعد از کاشت کاتتر شیمی درمانی

این کاتتر شیمی درمانی وریدی با مواد با سازگاری بیولوژیکی بالا ساخته شده‌اند، بسیار نازک و حدود (1 و 2 میلی‌متر) هستند، انعطاف ‌پذیر هستند و این امکان را میدهد تا هر نوع حرکتی را انجام دهید تا زندگی معمول خود را انجام دهید.

تنها اقدامات احتیاطی عبارتند :

• فشار خون را بوسیله بازوی مقابل سمتی که کاتتر در‌آن قرار داده شده اندازه گیری کنید.
• از ورزش های تماسی (بوکس، کاراته و غیره) و ورزش های آبی خودداری کنید.
• همچنین فعالیت هایی که میتواند بهداشت منطقه آسیب دیده را به خطر بیندازد خودداری کنید.
• اجسام نوک تیز،نزدیک کاتتر شیمی درمانی استفاده نکنید.
• نباید بانداژ یا لباس های خیلی تنگ روی بازوی آسیب دیده استفاده کنید.

مزایای این درمان به‌امکان تجویز داروها، مایعات یا داروها برای بیمارانی که به‌آنها نیاز دارند (برای مثال بیمارانی که نیاز به تجویز دارو برای مدت طولانی دارند، یا نیاز به درمان های تغذیه تزریقی دارند) مربوط میشود.

عوارض اصلی مرتبط با قرار دادن کاتتر عفونت است – کاتتر دسترسی مستقیم به میکروب هایی را فراهم میکند و از محیط خارجی میتوانند وارد گردش خون وریدی و وارد بدن شوند – و انسداد بدلیل تشکیل احتمالی رسوبات داروها یا لخته های داخل کاتتر.

هنگامی که کاتتر وارد ورید ساب ترقوه میشود، موارد بسیار کمیاب میتواند با عوارضی مواجه شود که ریه را تحت تأثیر قرار میدهد، بویژه کلاپس (پنوموتوراکس). پس، اگر کاتتر شیمی درمانی بدرستی قرار نگیرد، ممکن است عوارض مکانیکی مانند نیشگون گرفتن یا له شدن بخشی ازکاتتر یا پارگی خود کاتتر رخ دهد.

کدام بیماران باید ،=کاتتر شیمی درمانی استفاده کنند؟

منع مصرف خاصی در قرار دادن کاتتر شیمی درمانی ورید مرکزی برای افراد مبتلا به مشکلات مربوط به لخته شدن خون ، برای بیماران تحت معالجه با داروهای ضد انعقاد ، برای افراد مبتلا به‌ بیماری های قلبی عروقی ، دیابت یا افت فشار خون وجود دارد. قرار دادن کاتتر تحت کنترل رادیولوژیک انجام میشود، زنان باردار نمی توانند این نوع درمان را انجام دهند. توجه ویژه باید به‌افراد مبتلا به حساسیت یا آلرژی به‌ مواد حاجب مورد استفاده برای نظارت بر قرار دادن کاتتر ،تحت هدایت رادیولوژیکی انجام میشود، شود.