فتودینامیک تراپی و درمان با فتودینامیک تراپی – کلینیک آروین

فتودینامیک تراپی درمانی یک درمان دو مرحله ای است که انرژی نور را با دارویی (حساس کننده نور) ترکیب می کند که فتودینامیک تراپی برای ازبین بردن سلول های سرطانی و پیش سرطانی پس از فعال شدن نور طراحی شده است. حساس ‌کننده‌ های نوری با طول موج خاصی از انرژی نور، معمولاً از لیزر، فعال می‌شوند. حساس کننده نور تا زمانی که توسط نور فعال نشود غیر سمی است. با این حال، پس از فعال شدن نور، حساس کننده نور برای بافت مورد نظر سمی می شود.

امروزه چندین داروی حساس به نور برای درمان انواع بیماری ها ازجمله آکنه، پسوریازیس، دژنراسیون ماکولا مرتبط با افزایش سن و چندین سرطان مانند پوست، ریه، مغز، مثانه، پانکراس، مجرای صفراوی، مری و سر و گردن در دسترس هستند.

فتودینامیک تراپی علاوه بر درمان این شرایط به درمان عفونت های باکتریایی، قارچی و ویروسی نیز کمک میکند. مطالعات نشان داده اند که این درمان مبتنی بر نور می تواند پاسخ ایمنی بدن را تحریک کند و به بدن شما وسیله دیگری برای کمک به تخریب سلول های سرطانی و پیش سرطانی بدهد.

سرطان و پیش سرطان هایی که با فتودینامیک تراپی درمان می شوند

سازمان غذا و دارد آمریکا  درمان فتودینامیک را برای درمان موارد زیر تایید کرده است:

• کراتوز اکتینیک
• لنفوم سلول T پیشرفته پوستی
• مری بارت
• سرطان پوست سلول بازال
• سرطان مری (گلو)
• سرطان ریه سلول غیر کوچک
• سرطان پوست سلول سنگفرشی (مرحله 0)

درمان فوتودینامیک همچنین برای تسکین علائم برخی از سرطان ها ازجمله:

• زمانی که گلو توسط سرطان مری مسدود میشود.
• سرطان ریه سلول غیر کوچک زمانی که راه های هوایی را مسدود می کند.

فتودینامیک تراپی چگونه انجام میشود؟

درمان فتودینامیک تراپی یک فرآیند دو مرحله ای است. ابتدا یک حساس کننده نور دریافت خواهید کرد. با توجه به اینکه تومور در کجای بدن قرار دارد، دارو ممکن است ازطریق دهان مصرف شود، روی پوست پخش شود یا ازطریق IV تجویز شود. پس از24 تا 72 ساعت، بیشتر دارو سلول های طبیعی را ترک میکند اما در سلول های سرطانی یا پیش سرطانی باقی می ماند. سپس تومور شما در معرض منبع نور قرار میگیرد.

نحوه اعمال نور فتودینامیک تراپی به محل تومور بستگی دارد. دقیقا برای تومورهای پوست، نور به سمت سرطان هدایت میشود. برای تومورهای گلو، راه های هوایی و ریه، پزشک آندوسکوپ را در گلو قرار میدهد. آندوسکوپ یک لوله نازک و نورانی است که به پزشک یاری میکند تا داخل بدن را ببیند. هنگامی که آندوسکوپ درجای خود قرار گرفت، پزشک یک کابل فیبر نوری را می بندد که نور را ازطریق آن منتقل میکند تا به مناطق درمان برسد.

یکی ازانواع درمان فتودینامیک بنام فتوفرزیس خارج بدنی (ECP) برای درمان گلبول‌های سفید غیرطبیعی استفاده می‌شود که می‌تواند باعث علائم پوستی در افراد مبتلا به لنفوم سلول T پوستی شود. در ECP، دستگاهی سلول‌های خون شما را جمع‌آوری می‌کند، آن‌ها را با یک حساس ‌کننده به نور درمان می‌کند، آنها را در معرض نور قرار می‌دهد و سپس ازطریق یک سوزن در رگ به بدن شما برمی‌گرداند.

گاها، شما بصورت سرپایی درمان فتودینامیک خواهید داشت، به این معنی که فتودینامیک تراپی پس ازمعالجه به خانه می روید و شب را در بیمارستان نمی مانید. ممکن است شما به تنهایی درمان فتودینامیک داشته باشید یا ممکن است آن را همراه با سایر درمان های سرطان انجام دهید.

فواید فتودینامیک تراپی چیست؟

فتودینامیک تراپی آسیب به سلول های سالم را محدود میکند زیرا حساس کننده های نوری مایلند در سلول های غیر طبیعی تجمع کنند و نور مستقیماً روی آنها متمرکز شود. فتودینامیک تراپی باعث ایجاد اسکار نمیشود، که برای افراد مبتلا به سرطان پوست و پیش سرطانی مفید است.

معایب درمان فتودینامیک

درمان فوتودینامیک احتمالا به سلول های طبیعی در ناحیه درمان آسیب برساند و عوارض ایجاد کند.

نور مورد استفاده در درمان فتودینامیک نمی تواند بیش از1/3 اینچ بافت یا 1 سانتی متر عبور کند. بنابراین، درمان فتودینامیک فقط میتواند برای درمان تومورهایی استفاده شود که روی یا درست زیر پوست یا پوشش اندام های داخلی یا حفره ها هستند. ازآنجایی که نور نمی تواند خیلی دور به تومورهای بزرگ برسد، درمان فتودینامیک برای درمان آنها کمتر مفید است.

عوارض جانبی فتودینامیک چیست؟

آسیب به سلول های طبیعی محدود است اما فتودینامیک تراپی همچنان میتواند باعث سوختگی، تورم، درد و جای زخم در ناحیه درمان شود. بعضی عوارض جانبی بسته به ناحیه تحت درمان ممکن است رخ دهد، ازجمله:

1. سرفه کردن
2. مشکل در بلع
3. دل درد
4. تنفس دردناک
5. تنگی نفس
6. مشکلات پوستی، مانند قرمزی، سوزش، تورم یا خارش

به مدت حدود 6 هفته باید نور مستقیم خورشید و نور شدید داخل خانه خودداری کنید زیرا نوعی حساس کننده نور بنام پورفیمر سدیم، پوست و چشم ها را اذیت میکند.

فتودینامیک تراپی میتواند باعث شود:

• افت فشار خون کوتاه مدت را تجربه کنید.
• ضربان قلبتان افزایش یابد.
• کم خونی
• تعداد پلاکت خون پایین

البته که تمامی عوارض جانبی پس از پایان درمان بهبود می یابند.

تحقیقات انجام شده در رابطه با فتودینامیک تراپی

محققان بدنبال راه‌هایی برای گسترش درمان فتودینامیک به سایر سرطان‌ها ازجمله بهبود تجهیزات مورد استفاده و انتقال نور هستند.

مطالعاتی در حال فتودینامیک تراپی انجام است تا ببیند آیا فتودینامیک ممکن است برای سایر سرطان های خون استفاده شود یا خیر و برای کمک به کاهش رد پس ازپیوند سلول های بنیادی.

محققان همچنین در حال توسعه نوع جدیدی ازPDT بنام فوتوایمونوتراپی یا PIT هستند. در این درمان، یک حساس کننده نور با یک پروتئین ایمنی ترکیب میشود که فتوسنتز کننده را به سلول های سرطانی می رساند. هنگامی که نور اعمال میشود، فتوسنتز کننده سلول های سرطانی را ازبین می برد. این فرآیند همچنین باعث ایجاد پاسخ ایمنی در داخل تومور میشود که میتواند باعث مرگ سلول های سرطانی بیشتری شود. مطالعات PIT با افراد مبتلا به سرطان سر و گردن در حال انجام است. تحقیقات دیگر بر روی یافتن حساس کننده های نور متمرکز شده است که:

• قدرتمندتر هستند.
• سلول های سرطانی را با دقت بیشتری هدف قرار دهند.
• توسط نوری تحریک میشوند که میتواند از بافت برای درمان تومورهای عمیق یا بزرگ عبور کند.
• عوارض جانبی کمتری ایجاد کند.

چرا فتودینامیک تراپی انجام میگیرد؟

درمان فتودینامیک تراپی برای درمان شرایط مختلفی استفاده می شود، ازجمله:

• سرطان پانکراس
• سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما)
• سرطان مری
• برخی بیماری های پوستی، ازجمله تغییرات پوستی پیش سرطانی (کراتوز اکتینیک) و سرطان پوست غیر ملانوما
• سرطان ریه