عوارض شیمی درمانی تزریقی چه چیزی است – کلینیک آروین

راه های زیادی برای تحمل این عوارض جانبی و عادی سازی زندگی روزمره بعد از شیمی درمانی تا حد امکان وجود دارد. بسیار مهم است که تمام سوالاتی را که به ذهنتان می رسد از پزشک و پرستار بپرسید، با هر چرخه درمانی جدید، پزشک شما باید مشکلات ناشی از آن  را با شما در میان بگذارد. در این بین چنانچه شما باز هم سوالی داشتید می توانید سوالاتتان را از پزشکتان بپرسید.

عوارض شیمی درمانی تزریقی شما بعد از مدت کوتاهی از درمان از بین خواهند رفت اما در صورت طولانی شدن عوارض به شما توصیه می کنیم که موضوع را حتما به پزشک و متخصص خود اطلاع دهید. پس از آن پزشک  می تواند شما را معاینه کند، به شما مشاوره دهد و به از بین رفتن عوارض کمک کند.

چه چیزی باعث عوارض جانبی شیمی درمانی تزریقی می شود؟

رایج ترین آنها به این واقعیت مربوط می شود که داروهای ضد تومور روی سلول هایی که به سرعت تکثیر می شوند تاثیر می گذارند. جدای سلول های سرطانی، سلول های پوست، مو، مخاط دهان، مغز استخوان که سلول های خونی را می سازند نیز با سرعت تقسیم می شوند. بنابراین، ما ریزش احتمالی مو و افت گلبول های سفید را که اغلب مشاهده می کنیم، به عنوان عاضه خواهیم داشت.

شایع ترین عوارض شیمی درمانی تزریقی چیست؟

• تغییرات در شمارش خون

مغز استخوان سلول‌ های خونی را تولید می ‌کند: پلاکت‌ها، گلبول‌های سفید و قرمز که سپس در خون آزاد می ‌شوند. مغز استخوان یک بافت بسیار فعال است، زیرا خون دائما در حال تجدید است. سلول هایی که به سرعت تکثیر می شوند نسبت به شیمی درمانی بسیار حساس هستند. تمام مولکول های ضد تومور می توانند باعث کاهش گذرا در تعداد سلول های خونی شوند.

این کاهش کاملا مشخص است. معمولاً یک تا دو هفته پس از شیمی درمانی شروع می شود. مدت آن متغیر است، اما معمولاً حدود یک هفته است. این کاهش معمولاً بدون علائم بالینی است و بیمار متوجه آن نمی شود. افت سلول های خون اغلب کوتاه مدت است و حتی اگر شدید باشد، بی ضرر است. بنابراین بی جهت وحشت نکنید زیرا گلبول های خون در آزمایش خون کم است.

حساس ترین گلبول های سفید خون، گلبول های سفید نوتروفیل هستند. آنها برای مبارزه با عفونت ضروری هستند. کاهش تعداد نوتروفیل ها نوتروپنی نامیده می شود. که به طور موقت در هفته های پس از درمان رخ می دهد. اگر در طول دوره ‌ای که گلبول‌های سفید خون کم است، تب رخ داد، باید پزشک خود را مطلع کنید تا در مورد نیاز به درمان آنتی ‌بیوتیکی شما را درمان کند. اگر تب همراه با لرز باشد، لازم است در اسرع وقت به پزشک یا خدمات مراقبتی اطلاع دهید.

در برخی موارد، برای اصلاح افت گلبول های سفید یا جلوگیری از بزرگ شدن آن، پزشک فاکتورهای رشد نوتروفیل را تجویز می کند. این مواد با تزریق زیر جلدی در منزل تجویز می شوند.

کاهش تعداد گلبول های قرمز و هموگلوبین (یا کم خونی) در شیمی درمانی تزریقی نادر است و می تواند با توجه به عوامل دیگری رخ دهد. این کم خونی می تواند مسئول رنگ پریدگی، خستگی یا به ندرت مشکل در تنفس یا سرگیجه باشد. در صورتی که کم خونی حمایت ضعیفی داشته باشد، نیاز به تزریق گلبول های قرمز دارد.

تعداد کم پلاکت ها ترومبوسیتوپنی نامیده می شود. پلاکت ها برای انعقاد ضروری هستند. ترومبوسیتوپنی به ندرت می تواند باعث خونریزی (لثه، بینی، علائم کوچک قرمز روی پوست و غیره) شود که نادرتر از نوتروپنی است. اگر ترومبوسیتوپنی خفیف باشد، پزشک فقط بر تعداد پلاکت ها نظارت می کند. گاهی ممکن است نیاز به تزریق پلاکت باشد.

• تهوع و استفراغ

این عارضه با بسیاری از داروهای شیمی درمانی مشترک است. که می توانند در همان لحظه انفوزیون، در ساعات بعد، و همچنین روزهای بعد، حتی اگر روز اول مشکلی وجود نداشته باشد، رخ دهند. یک بخش روانی مهم در این پدیده ها وجود دارد. استفراغ و حالت تهوع است که گاهی اوقات بیماران حتی قبل از رسیدن به مرکز درمانی احساس تهوع می کنند! این امر به ویژه زمانی اتفاق می ‌افتد که دلهره‌، اضطراب‌، مشکلات را نمی‌توان در طول مصاحبه با پزشک یا سایر مراقبان بیان کرد.

درمان های موثر زیادی برای شروع حالت تهوع و استفراغ وجود دارد. رعایت نسخه ها با مصرف داروهای ضد استفراغ قبل از شیمی درمانی به صورت پیشگیرانه ضروری است.

• اسهال، یبوست

بسیاری از داروها می توانند بصورت متوسط باعث اختلالات گوارشی و روده ها شوند که نبتید درمان این عاضه نیز نادیده گرفته شود. یبوست در صورت مکرر باید با درمان روزانه پیشگیری شود. در هر صورت رعایت چند قانون غذایی مهم است که توسط پزشک یا متخصص تغذیه به شما توضیح داده خواهد شد.بعضی از داروها می توانند اسهال یا یبوست شدیدتری برای شما ایجاد کنند. پزشک به شما اطلاع می دهد و به شما می گوید که چه کاری انجام دهید.

• ریزش مو

این یک عارضه جانبی جدی نیست و موقتی است: موها معمولاً به محض پایان درمان دوباره رشد می کنند. اما این یک عارضه جانبی است که تحمل آن از نظر اخلاقی دشوار است بنابراین سعی کنید به دنبال درمان کاملتان باشید زیرا در هر صورت و در نهایت موهایتان مجدد رشد خواهند کرد.

البته در برخی موارد این ریزش مو چه به دلیل نوع دارو و چه به دلیل دوز مصرفی اجتناب ناپذیر است. در این مورد، لازم است در طول درمان، از کلاه گیس استفاده شود. برخی از مردان ترجیح می دهند در این مدت طاس بمانند که استفاده کردن یا نکردناز ان امری انتخابی است.

کلاه یخ تنها روش پیشگیری از ریزش مو است. اصل عمل آن عبارت است از ایجاد انقباض تحت تأثیر سرمای عروق کوچک پوست سر و در نتیجه کاهش میزان تماس داروها با ریشه مو. این یک کلاه پلاستیکی است که درست قبل از درمان از فریزر خارج می شود و قبل، حین و بعد از تزریق روی سر قرار می گیرد.

تحمل آن می تواند دشوار و حتی دردناک باشد، به خصوص در ابتدای استفاده از آن. اثربخشی آن به کاربرد صحیح آن در طول انفوزیون و در کل سطح پوست سر بستگی دارد. اگر انفوزیون بیش از پانزده دقیقه باشد، باید هر چند بار که لازم است تعویض شود. اگر تحمل این کلاه ایمنی دشوار است، بازی گاهی ارزش شمع را دارد، زیرا سرسختانه به سر بگذارید،

• خستگی

در طول شیمی درمانی و روزهای بعد عملا ثابت است. با توجه به درمان ها متفاوت است.

به دلایل مختلفی مرتبط است:

• خود بیماری
• عوارض جانبی درمان ها (تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، اسهال، کم خونی و غیره)
• اضطراب و اختلالات خواب مرتبط با ترس از پیشرفت بیماری که اغلب پزشکان و اطرافیان آن را به حداقل می رسانند.