داروی شیمی درمانی برای کدام دسته از بیماران مبتلا به سرطان است و انواع داروهای شیمی درمانی را از کجا میتوان تهیه کرد که مورد اطمینان بیماران باشد.-
توجه : برای خرید و تهیه هرگونه دارو به مراکز معرفی شده و مورد تایید وزارت بهداشت و درمان مراجعه نمایید.
شیمی درمانی نیز نوعی دیگر از مراحل درمان سرطان است که با داروهای شیمیایی مختلفی انجام میگیرد. داروهای شیمی درمانی را حتما باید طبق نظر پزشک و در جای خنک نگه دارید. داروی شیمی درمانی در اشکال مختلفی مانند آمپول (تزریقی)، قرص، کپسول و کرم موجود است که بر اساس بیماریتان برایتان تجویز میشود.
داروی شیمی درمانی را می توان به روش های مختلفی تجویز کرد. روش تجویز بستگی به نوع سرطان، محل تومور و داروی خاص دارد.
اغلب، داروهای شیمی درمانی به صورت خوراکی یا داخل وریدی تجویز می شود. این شیمی درمانی سیستمیک نامیده می شود زیرا داروها در سراسر بدن توزیع می شوند. شیمی درمانی می تواند سلول های دور از تومور اصلی را از بین ببرد.
گاهی اوقات دارو در ناحیه تومور تزریق می شود. به عنوان مثال، ورود داروهای شیمی درمانی به مایع مغزی نخاعی یا حفره شکمی است.
در درمان سرطان، بیش از 50 داروی مختلف وجود دارد که تقسیم سلولی (سیتواستاتیک) را مهار می کنند. کلاس های دارویی مختلف در مراحل مختلف چرخه سلولی به سلول های سرطانی حمله می کنند. بنابراین، چندین ماده اغلب در طول درمان با هم ترکیب می شوند تا در مراحل مختلف تا حد امکان به سلول های تومور برسند.
نمونه هایی از گروه های مهم داروی شیمی درمانی عبارتند از:
عوامل آلکیله کننده از قدیمی ترین نمایندگان سیتواستاتیک مورد استفاده برای درمان سرطان هستند. آنها با مواد ژنتیکی (DNA) هسته سلول ترکیب می شوند. در نتیجه، رشته های آن یا به هم متصل می شوند یا از هم جدا می شوند. این امر از انتقال اطلاعات ژنتیکی در طول تقسیم سلولی جلوگیری می کند. که انواع این داروهای شیمی درمانی عبارتست از:
آنتی متابولیت ها مشابه مواد درون زا هستند و بنابراین در فرآیندهای متابولیک نقش دارند. این امر تقسیم سلولی طبیعی را قطع می کند. نمایندگان ضد متابولیت ها متوترکسات، 5-فلوئورواوراسیل، جمسیتابین و کپسیتابین هستند دیگر داروهای شیمی درمانی عبارتند از:
آنتراسایکلین ها از استرپتومایسس، یعنی باکتری ها به دست می آیند. آنها ساختار DNA و RNA در هسته سلول را مختل می کنند. به عنوان به اصطلاح “آنتی بیوتیک های ضد تومور”، مواد ژنتیکی سلول های سرطانی را مانند آنتی بیوتیک های معمولی در باکتری ها تجزیه می کنند و غشای سلولی را تغییر می دهند. بنابراین آنها خارج از مراحل تقسیم سلولی نیز کار می کنند. این باعث می شود که آنها به ویژه موثر باشند، اما همچنین دارای عوارض جانبی هستند. انواع این داروی شیمی درمانی عبارتند از:
تاکسان ها که از پوست سرخدار ساخته می شوند و در نتیجه به سیتواستاتیک گیاهی تعلق دارند، در سلول های به اصطلاح میکروتوبول ها عمل می کنند. هنگامی که یک سلول تقسیم می شود، این تضمین می کند که ماده ژنتیکی به طور مساوی بین دو سلول دختر توزیع می شود. تاکسان ها رشته های میکروتوبول ها را سفت می کنند و به طور موثر تقسیم سلولی را متوقف می کنند. نمایندگان این دسته دارویی پاکلی تاکسل و دوستاکسل هستند.
آلکالوئیدهای وینکا که به عنوان مواد تشکیل دهنده گیلاس نیز متعلق به سیتواستاتیک گیاهی هستند، به عنوان سموم دوکی نیز شناخته می شوند. آنها همچنین بر روی میکروتوبول ها عمل می کنند و در نتیجه فرآیندهای تقسیم سلولی را مهار می کنند. انواع آن:
این داروها به سلولهای سرطانی با رشد سریع حمله میکنند، اما میتوانند به سلولهای طبیعی و سالم نیز آسیب برسانند. اگرچه در هنگام استفاده از این داروها خطر عوارض جانبی کمی وجود دارد، اما مهم است که با احتیاط و احتیاط از آنها استفاده کنید.
چنانچه داروهای شیمی درمانی روی لباس و بدنتان ریخت فورا دوش بگیرید و بدنتان را بطور کامل بشویید و لباس را نیز بطور کامل و جدا از دیگر لباس ها در داخل آب جوش بیاندازید. حمام را نیز پی از استحمام با مواد پاک کننده بشویید.
اگر دارو با پوست شما تماس پیدا کرد، محل را با آب و صابون بشویید. اگر قرمزی، درد یا سوزش روی پوست خود احساس کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر دارو به چشم شما پاشید، بلافاصله با آب جاری بشویید. اجازه دهید آب به مدت 10-15 دقیقه روی چشمان باز شما جاری شود. و سپس حتما با پزشک خود تماس حاصل نمایید.
داروی شیمی درمانی روی سلول هایی در سراسر بدن اثر می گذارند که به سرعت تکثیر می شوند. بنابراین، آنها بر روی تومورهایی که به سرعت در حال رشد هستند و همچنین روی بافت های سالمی که سلول های آن به طور مکرر تقسیم می شوند، عمل می کنند. اینها برای مثال شامل غشاهای مخاطی، فولیکول های مو و سیستم خون ساز در مغز استخوان می شود. بنابراین، عوارض جانبی زیر ممکن است در برخی افراد رخ دهد:
میزان عوارض ناشی از داروی شیمی درمانی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و به شدت به داروی مورد استفاده و دوز مصرفی بستگی دارد. عوارض جانبی ذکر شده در بالا معمولاً پس از پایان شیمی درمانی دوباره کاهش می یابد و بدن بهبود می یابد. با این حال، برخی از سیتواستاتیک ها می توانند در دراز مدت به بافت سالم آسیب بزنند. این می تواند بر اعصاب ، قلب و کلیه ها تأثیر بگذارد . در صورت بروز علائم نامشخص، حتما با پزشک درمانگر خود صحبت کنید.
برخی از داروهای شیمی درمانی، به تنهایی یا همراه با درمان داخل وریدی، می توانند از راه خوراکی به شکل کپسول یا قرص مصرف شوند. در این مورد نیازی به مراجعه به بیمارستان نخواهد بود و از بیمار تقاضا میشود تا دارو را در منزل مصرف نماید. رعایت برخی اقدامات احتیاطی مهم است:
در برخی موارد خاص از ضایعات سطحی پوست، هم پیش از تومور و هم تومور، دارو شیمی درمانی را می توان به صورت کرم برای استفاده موضعی انجام داد.
همه این روشهای تزریق داخل وریدی نیاز به دسترسی وریدی دارند ، یعنی یک مسیر ورودی به جریان خون که تا زمانی که برای درمان لازم است باز نگه داشته شود. با توجه به نیاز به تزریق مکرر مواد محرک به داخل سیاهرگ که به راحتی می تواند باعث فلبیت شود، دستگاه های مختلفی برای رسیدن به جریان خون بدون نیاز به جستجوی رگ بازو در هر بار ساخته شده است، همانطور که برای تزریق های گاه و بی گاه داخل وریدی انجام می شود.
دسترسی از طریق:
CVP (کاتتر ورید محیطی) یا کانول سوزنی به ورید دست یا بازو
این یک لوله بسیار نازک است که از طریق یک سوزن وارد می شود و در صورت لزوم ورید را برای چند روز باز نگه می دارد تا بتواند دارو تزریق کند و خون بگیرد.
CVC (کاتترهای ورید مرکزی)
اینها وسایلی هستند که از طریق لوله هایی از مواد زیست سازگار (سیلیکون یا پلی اورتان) به نام کاتتر، به وریدهای بزرگ نزدیک به قلب می رسند. به این ترتیب آنها اجازه تزریق متناوب یا مداوم داروها و درمان های تغذیه ای را می دهند، در حالی که دسترسی دائمی به سیستم وریدی را برای مدت طولانی، حتی برای ماه ها تضمین می کنند.
دیگر روشهای تزریق داروی شیمی درمانی شامل موارد زیر است:
در موارد خاص و به طور کلی نادر، داروهای شیمی درمانی را می توان از راه های دیگری نیز تزریق کرد:
به صورت عضلانی ، در سطح ران یا باسن؛ این دارو باعث آزادسازی کندتر دارو نسبت به راه داخل وریدی می شود، اما به ندرت استفاده می شود.
زیر جلدی ، در شکم، ران یا بازو؛ در حال حاضر فقط برای برخی از داروهای مورد استفاده در درمان نئوپلاسم های خونی و برای یک دارو ( تراستوزوماب ) که در درمان تومورهای سینه و معده استفاده می شود استفاده می شود.
شریانی : از طریق یک کانول وارد شریان اصلی که تومور را تامین می کند. روشی که بیش از هر چیز برای تومورهای کبدی با قرار دادن کانولا در شریان کبدی استفاده می شود، به شما امکان می دهد دوزهای بیشتری از دارو را در جایی که نیاز دارید متمرکز کنید و بقیه بدن را نجات دهید. این یک تکنیک تهاجمی است که به ندرت و در مراکز کمی توصیه می شود.
به صورت داخل نخاعی ، یعنی در مایع مغزی نخاعی از طریق ستون فقرات:زمانی که با انجام معاینه مایع با سوراخ کمری، وجود سلول های تومور در این سطح مشاهده می شود. فقط در مواردی از سرطان خون و تومورهای مغزی استفاده می شود.
داخل حفره ای، یعنی در یک حفره طبیعی بدن (به عنوان مثال در داخل مثانه، قفسه سینه یا شکم)
برخی از داروهای شیمی درمانی را با توجه به عملکرد متفاوتی که دارند نمیتوانیم در هیچ یک از دسته های نامبرده شده در قسمت بالا قرار دهیم که عبارتند از: