اگزالی پلاتین و عوارض داروی اگزالی پلاتین – کلینیک آروین
اگزالی پلاتین یک داروی شیمی درمانی مبتنی بر پلاتین است که از خانواده سیس پلاتین و کربوپلاتین است. این معمولاً در ترکیب با فلوئورواوراسیل و لوکوورین در ترکیبی به نام فولفوکس برای درمان سرطان کولورکتال تجویز می شود. در مقایسه با سیس پلاتین، دو گروه آمین با سیکلوهگزیل دیامین برای بهبود فعالیت ضد توموری جایگزین می شوند. لیگاندهای کلر با اگزالاتو بیدنتات مشتق شده از اسید اگزالیک به منظور بهبود حلالیت در آب جایگزین می شوند. اگزالیپلاتین توسط Sanofi-Aventis با نام تجاری Eloxatin به بازار عرضه می شود.
تداخلات دارویی اگزالی پلاتین
| نام دارو | اثر متقابل |
| آباتاسپت | با ترکیب اگزالیپلاتین با آباتاسپت می توان خطر یا شدت عوارض جانبی را افزایش داد. |
| ابسیکسیماب | هنگامی که با اگزالیپلاتین ترکیب می شود، خطر یا شدت خونریزی می تواند افزایش یابد. |
| Abemaciclib | Abemaciclib ممکن است سرعت دفع اگزالیپلاتین را کاهش دهد که می تواند منجر به افزایش سطح سرمی شود. |
| آسنوکومارول | هنگامی که آسنوکومارول با اگزالیپلاتین ترکیب می شود، خطر یا شدت خونریزی می تواند افزایش یابد. |
| اسید استیل سالیسیلیک | هنگامی که استیل سالیسیلیک اسید با اگزالیپلاتین ترکیب می شود، خطر یا شدت خونریزی می تواند افزایش یابد. |
| آکریواستین | خطر یا شدت طولانی شدن QTc با ترکیب آکریواستین با اگزالیپلاتین افزایش می یابد. |
| آدالیموماب | خطر یا شدت عوارض جانبی با ترکیب آدالیموماب با اگزالیپلاتین افزایش می یابد. |
| آدنوزین | هنگامی که اگزالیپلاتین با آدنوزین ترکیب می شود، خطر یا شدت طولانی شدن QTc را می توان افزایش داد. |
| واکسن آدنوویروس نوع 7 زنده | هنگامی که واکسن زنده آدنوویروس نوع 7 با اگزالیپلاتین ترکیب شود، خطر یا شدت عفونت را می توان افزایش داد. |
| آفاتینیب | آفاتینیب ممکن است سرعت دفع اگزالیپلاتین را کاهش دهد که می تواند منجر به افزایش سطح سرمی شود |
نحوه تجویز اگزالی پلاتین:
- از طریق انفوزیونبا تزریق در داخل ورید داده می شود.
- هیچ نوع قرصی از اگزالی پلاتین وجود ندارد.
- مقدار اگزالی پلاتین دریافتی شما به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله قد و وزن، سلامت عمومی یا سایر مشکلات سلامتی و نوع سرطان شما. تنها پزشک میتواند با توجه به نوع بیماری نوع و مدت زمان دریافت دارو را تعیین کند.
نگرانی های جنسی و باروری در زمان مصرف اگزالی پلاتین
این دارو ممکن است بر سیستم تولید مثل شما تأثیر بگذارد و در نتیجه چرخه قاعدگی یا تولید اسپرم نامنظم شود یا برای همیشه متوقف شود. زنان ممکن است عوارض یائسگی از جمله گرگرفتگی و خشکی واژن را تجربه کنند. علاوه بر این، میل به رابطه جنسی ممکن است در طول درمان کاهش یابد. اگر بخواهید در آینده صاحب فرزند شوید، ممکن است بخواهید بانک اسپرم یا برداشت تخمک را در نظر بگیرید. در مورد این گزینه ها با تیم پزشکی خود صحبت نمایید.
قرار گرفتن جنین در معرض این دارو می تواند باعث نقص مادرزادی شود، بنابراین نباید در حین مصرف این دارو باردار شوید یا صاحب فرزند شوید. کنترل بارداری موثر در طول درمان و 9 ماه پس از آخرین دوز برای زنان و 6 ماه پس از دوز نهایی برای مردان ضروری است. حتی اگر چرخه قاعدگی شما متوقف شود یا فکر کنید که اسپرم تولید نمی کنید، باز هم می توانید بارور باشید و باردار شوید. در حین دریافت این دارو یا تا 3 ماه پس از آخرین دوز، نباید شیر دهید.
مکانیسم عمل اگزالی پلاتین
مکانیسم های مختلف اثر به اگزالی پلاتین نسبت داده می شود. مانند سایر ترکیبات مبتنی بر پلاتین، اگزالی پلاتین اثر سیتوتوکسیک خود را بیشتر از طریق آسیب DNA اعمال می کند. آپوپتوز سلول های سرطانی می تواند با تشکیل ضایعات DNA ، توقف سنتز DNA ، مهار سنتز RNA و تحریک واکنش های ایمونولوژیک ایجاد شود. اگزالی پلاتین همچنین با سایر داروهای سیتوتوکسیک هم افزایی نشان می دهد، اما مکانیسم های اساسی این اثرات کمتر شناخته شده است.
عوارض جانبی احتمالی اگزالی پلاتین
برای مدیریت عوارض جانبی اگزالی پلاتین می توانید کارهای زیادی انجام دهید تا عوارض جانبی آن کاهش یابد در این باره میتوانید با پزشک خود مشورت نمایید. پزشکان می توانند به شما کمک کنند تا تصمیم بگیرید چه چیزی برای شما بهتر عمل می کند. برخی از عوارض جانبی رایج یا مهم عبارتند از:
واکنش های آلرژیک
در برخی موارد، بیماران ممکن است واکنش آلرژیک به اگزالی پلاتین داشته باشند. علائم یک واکنش می تواند شامل: تنگی نفس یا مشکل در تنفس، درد قفسه سینه، بثورات پوستی، گرگرفتگی یا خارش یا کاهش فشار خون باشد. اگر در طول تزریق متوجه تغییری در احساس خود شدید، بلافاصله به پرستار خود اطلاع دهید. در صورت بروز انفوزیون کند یا متوقف می شود. بسته به شدت واکنش شما، ممکن است همچنان بتوانید دارو را با یک پیش دارو برای جلوگیری از واکنش دریافت کنید، یا دارو را با سرعت کمتری دریافت نمایید.
نوروپاتی محیطی (بی حسی یا گزگز در دست ها و/یا پاها)
این دارو می تواند باعث دو نوع نوروپاتی شود که در اثر آسیب به اعصاب ایجاد می شود. نوع اول معمولاً در عرض 1-2 روز پس از دریافت دارو رخ می دهد، در عرض 2 هفته از بین می رود و می تواند با دوزهای بعدی دوباره عود کند.
می تواند مانند سوزن سوزن شدن یا بی حسی (سوزن و سوزن) یا سوزش در دست ها، پاها، ناحیه اطراف دهان یا در گلو احساس شود. این نوروپاتی می تواند با قرار گرفتن در معرض دمای سرد یا اشیاء سرد تشدید شود (نوشیدن نوشیدنی سرد می تواند باعث ایجاد احساس اسپاسم در گلو شود، یا لمس فرمان سرد می تواند باعث بی حسی یا گزگز دست ها شود). تا چند روز پس از درمان از قرار گرفتن در معرض سرما خودداری کنید. مایعات با دمای اتاق بنوشید و در هوای خنک دستکش و جوراب بپوشید.
نوع دوم نوروپاتی تمایل دارد پس از چندین دوز ایجاد شود، بین دو درمان ادامه می یابد (بدون شکست در علائم)، و می تواند به تدریج با دوزهای اضافی دارو بدتر شود. این معمولاً یک بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها و/یا پاها در ناحیه ای است که یک دستکش یا جوراب می پوشاند. این می تواند دردناک باشد و می تواند بر توانایی شما برای انجام وظایف روزانه به طور ایمن تأثیر بگذارد (نمی توانید دمای آب حمام را حس کنید، نمی توانید قدم را با انگشت پا احساس کنید، به خطر افتادن تبدیل می شود). بیماران ممکن است تغییراتی در حس عمقی داشته باشند که توانایی بدن برای آگاهی از موقعیت خود است.
به عنوان مثال، میتوانید دکمه‌های پیراهن را بدون نگاه کردن ببندید، زیرا انگشتان شما می‌دانند که چگونه برای انجام کار خم می‌شوند و حرکت می‌کنند – به این حالت حس عمقی می‌گویند. بدون حس عمقی، بدن شما نمی تواند موقعیت انگشتان را بدون نگاه کردن به آنها تشخیص دهد. این علائم در اثر آسیب به اعصاب دست و پا ایجاد می شود. این نوروپاتی ممکن است طی ماه‌های پس از قطع درمان به تدریج بهبود یابد، اما میتواند برای برخی از بیماران دائمی شود.
حالت تهوع و/یا استفراغ
با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید تا بتوانند داروهایی را برای مدیریت تهوع و استفراغ تجویز کنند . علاوه بر این، تغییرات رژیم غذایی ممکن است شما را در این زمینه کمک کند. از چیزهایی که ممکن است علائم را بدتر کنند، اجتناب کنید، مانند غذاهای سنگین یا چرب/چرب، تند یا اسیدی (لیمو، گوجه ، پرتقال) برای کاهش علائم، از آنتی اسیدها (مانند شیر منیزیم، قرص های کلسیم مانند تومس)، نمک یا زنجبیل استفاده کنید. اگر نمی توانید مایعات را برای بیش از 12 ساعت پایین نگه دارید یا هر زمانی احساس سبکی سر یا سرگیجه دارید، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.
تعداد کم گلبول های قرمز خون (کم خونی)
گلبول های قرمز شما مسئول حمل اکسیژن به بافت های بدن شما هستند. وقتی تعداد گلبول های قرمز کم باشد ، ممکن است احساس خستگی یا ضعف کنید. در صورت احساس تنگی نفس، مشکل در تنفس یا درد در قفسه سینه، باید به تیم مراقبت انکولوژی خود اطلاع دهید. اگر شمارش خیلی کم شود، ممکن است تزریق خون دریافت کنید.
خستگی
خستگی در طول درمان با اگزالی پلاتین سرطان بسیار رایج است و یک احساس خستگی شدید است که معمولاً با استراحت برطرف نمی شود. در حین درمان سرطان و برای مدتی پس از آن، ممکن است لازم باشد برنامه خود را برای مدیریت خستگی تنظیم کنید. زمان هایی را برای استراحت در طول روز برنامه ریزی کنید و انرژی را برای فعالیت های مهم تر ذخیره کنید. ورزش می تواند به مبارزه با خستگی کمک کند. یک پیاده روی ساده روزانه با یک دوست می تواند کمک کننده باشد. برای راهنمایی های مفید در مورد مقابله با این عارضه جانبی، با تیم پزشکی و بهداشتی خود صحبت کنید.
سمیت کبد
این دارو می تواند مسمومیت کبدی ایجاد کند، که تیم مراقبت انکولوژی شما ممکن است آن را برای استفاده از آزمایش خون به نام آزمایش عملکرد کبد بررسی کند. اگر متوجه زردی پوست یا چشم شدید، ادرارتان تیره یا قهوه‌ای به نظر می‌رسد یا درد در شکم دارید، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا اینها می‌توانند نشانه‌های مسمومیت کبدی باشند.
اسهال
تیم انکولوژی شما می تواند داروهایی را برای تسکین اسهال توصیه کند. همچنین سعی کنید از غذاهای کم فیبر و ملایم مانند برنج سفید و مرغ آب پز یا پخته استفاده کنید. از میوه های خام، سبزیجات، نان های سبوس دار، غلات و دانه ها خودداری کنید. فیبر محلول در برخی غذاها یافت می شود و مایعات را جذب می کند که می تواند به تسکین اسهال کمک کند.
غذاهای سرشار از فیبر محلول عبارتند از: سس سیب، موز (رسیده)، میوه های کنسرو شده، قسمت های پرتقال، سیب زمینی آب پز، برنج سفید، محصولات تهیه شده با آرد سفید، بلغور جو دوسر، خامه برنج، خامه گندم و فارینا. برای جلوگیری از کم آبی روزانه 8 تا 10 لیوان مایعات غیر الکلی و بدون کافئین بنوشید.
یبوست
چندین کار وجود دارد که می توانید برای پیشگیری یا تسکین یبوست انجام دهید. فیبر را در رژیم غذایی خود حتما داشته باشید (میوه ها و سبزیجات)، 8 تا 10 لیوان مایعات غیر الکلی در روز بنوشید و فعال باشید. یک یا دو بار در روز نرم کننده مدفوع ممکن است از یبوست جلوگیری کند. اگر به مدت 2 تا 3 روز اجابت مزاج ندارید، باید با پزشک و یا پرستار خود تماس بگیرید تا پیشنهاداتی برای رفع یبوست ارائه دهند.
تعداد پلاکت پایین (ترومبوسیتوپنی)
پلاکت‌ها به لخته شدن خون شما کمک می‌کنند، بنابراین وقتی شمارش کم است، در معرض خطر بیشتری برای خونریزی هستید. اگر کبودی یا خونریزی اضافی، از جمله خونریزی بینی، خونریزی لثه یا خون در ادرار یا مدفوع دارید، به تیم مراقبت انکولوژی خود اطلاع دهید. اگر تعداد پلاکت ها خیلی کم شود، ممکن است تزریق پلاکت دریافت کنید.
- از تیغ استفاده نکنید (ریش تراش برقی خوب است)
- از ورزش های تماسی و فعالیت هایی که می تواند منجر به آسیب یا خونریزی شود خودداری کنید.
- آسپرین (اسید سالیسیلیک)، داروهای غیر استروئیدی و ضد التهابی (NSAIDs) مانند Motrin/Advil (ایبوپروفن)، Aleve (ناپروکسن)، سلبرکس (سلکوکسیب) و غیره را مصرف نکنید، زیرا همگی می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند. لطفاً با تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد استفاده از این عوامل و داروها/مکمل های بدون نسخه در حین درمان مشورت کنید.
- از نخ دندان کشیدن یا خلال دندان استفاده نکنید و از مسواک نرم برای مسواک زدن استفاده کنید.
تب
تب می تواند از عوارض جانبی این دارو باشد. برای دمای 100.4 درجه فارنهایت یا 38 درجه سانتیگراد یا بیشتر با ارائه دهنده مراقبت خود تماس بگیرید.
کاهش اشتها یا تغییر طعم
تغذیه بخش مهمی از مراقبت شما است. درمان سرطان میتواند بر اشتهای شما تأثیر بگذارد و در برخی موارد، عوارض جانبی درمان میتواند خوردن را دشوار کند. از تیم مراقبت انکولوژی خود در مورد خدمات مشاوره تغذیه در مرکز درمانی خود بپرسید تا در انتخاب غذا کمک کنند.
- سعی کنید به جای 3 وعده غذایی بزرگتر، پنج یا شش وعده غذایی کوچک یا میان وعده در طول روز بخورید.
- اگر به اندازه کافی غذا نمی خورید، مکمل های غذایی ممکن است کمک کننده باشند.
- ممکن است طعم فلزی را تجربه کنید یا متوجه شوید که غذا اصلا طعمی ندارد. ممکن است از غذاها یا نوشیدنی هایی که قبل از دریافت درمان سرطان دوست داشتید، متنفر باشید. این علائم ممکن است چند ماه یا بیشتر پس از پایان درمان ادامه داشته باشد.
- از هر غذایی که فکر می کنید بو یا مزه بدی دارد خودداری کنید. اگر گوشت قرمز مشکل دارد، مرغ، بوقلمون، تخم مرغ، لبنیات و ماهی را بدون بوی تند بخورید. گاهی اوقات غذای سرد بوی کمتری دارد.
- گوشت یا ماهی را با آبمیوه های شیرین، سس ترش و شیرین یا سس ها طعم دار کنید. از چاشنی هایی مانند ریحان، پونه کوهی یا رزماری برای طعم دادن استفاده کنید. بیکن، ژامبون و پیاز می توانند به سبزیجات طعم دهند.
